[ ১৫৫ ] মণিপুৰৰ যুত উপায় কৰিৰ নোৱাৰি, গভীৰচিং আকৌ কাছাৰলৈ উলটি আহিব লগাত পৰিল। কাছাৰলৈ উলটি আহি গভীৰচিঙ আকৌ ককায়েক চৌৰজিৰ ওপৰত আক্ৰমণ হালে। চৌজিতে কাছাৰত তেওঁৰ অধিকাৰ ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানী এৰি বি, এটলৈ গুচি গ'ল। গভীৰছি দক্ষিণ কাছাৰৰ গৰাকী হৈ ৰ'ল। তাৰ কিমান দিন পাচত, বৃটি, গৱৰ্ণমেণ্টৰ সহায়ত ১৮২৩ খ্ৰীষ্টাব্দত গভীৰটিং আকৌ মণিপুৰ ৰা হয়গৈ। তাৰ পাচত, ব্ৰহ্মা ৰজাৰ সেনাই মণিপুৰ, কুৰৰ উপত্যকাআৰু তাৰ ওচৰৰ ঠাইবিলাক এৰি দি, লাহে লাহে আঁতৰি যাবলৈ ধৰিলে। ১৮২৬াৰৰ ২০ ফেব্ৰুৱাৰীত হোৱাইয়া গতি সূত্ৰ অনুসৰি (১) ব্ৰহ্মা ৰজাই গভীৰচিঙক মণিপুৰৰ ৰা বুলি স্বীকাৰ কৰিলে। | চ ৰ্তিটিং:—গভীৰচিঙৰ নোকা হোৱাত, তেওঁৰ দুৰছৰীয় নাবালক পুত্ৰ চকীৰ্তিচিং পিতৃ-সিংহাসনত বলা হয়। তেওঁ ১• ৰহমান নামত মাখোন যা হোৱাৰ পাচত, মায়েক নজিতচিঙৰ লগত বিবাদ কৰি, ১৮০০ খ্ৰীষ্টাব্দত কাছাৰলৈ পলাই যায়। | নৰতিনি আৰু জেনেছি—চকীৰ্তিচিং আপুনি দেশান্তৰিত হোত, নজিতচিং ৰা হয়। নৰতিচিঙে সাত বছৰ নিৰ্বিবাদে ৰাজ কৰাৰ পাচত, ১৮৫১ Wাত ভায়েক নেবে চিঙে তেওঁক বধ কৰি নিজে বলা হয়। | কাৰ্তিটিং (২য় বাৰ):-মেৰেচিঙে চাৰি বছৰ মাখোন ৰা কৰোতেই, চকীৰ্তিচিঙে ৰণৰল গোটাই লৈ মণিপুৰ আক্ৰমণ কৰেহি। দদায়ক দেবেচিঙে সেই আক্ৰমণ সহিব নোৱাৰি কাছাৰলৈ পলাই যোৱাত, চন্দ্ৰকীৰ্তিচিঙে পি-সিংহাসন পুনঃ লাভ কৰে। তাৰ পাচত, দেখেছি কেইবাৰৰ মণিপুৰ আক্ৰমণ কৰি বিফল মনোৰ হয়। চকীৰ্তিচিং এজন বৰ সুৰু ৰা আছিল। ১৮৭৯ ৰাত তেওঁ ••• মণিপুৰী সেনাৰে সৈতে নগা পৰ্বতৰ খন ৰণত’, বৃটি, গৱৰ্ণমেণ্টক সহায় কৰিছিল। কীৰ্তিচিঙে ১১ গৰাকী মহিষীৰপৰা ১০ জন পুত্ৰ আৰু গৰাকী কয় লাভ কৰে। ১৮৮৬ টাৰত তেওঁ বগী হয়। | এটিং-চকীৰ্তিচিঙৰ লোকাষৰ হোত, তেওঁৰ পুতেক মুমি যা হয়। তেওঁ এখন তায়ে ফুলচত্ৰক যুৱৰাজ আৰু তৃতীয় আয়েক টিকেতিক যাই সেনাপতি পাতে। তেওঁৰ ৰাজৰ তিনিবছৰমান হওঁতেই ভ্ৰাতৃবিৰোধ উপস্থিত হয়; আৰু তাৰ ফলস্বৰূপে, ১৮৯১ ষ্টাৰত মণিপুৰত এটা ভয় বিদ্ৰোহ টে। সেই বিদ্ৰোহ মালৈ যাওঁতে, মণিপুৰত অসমৰ চীফ-কমিচনাৰ মনৰেৰোল মিঃ কুইন্টন না পলিটিকেল এজেন্ট, মিঃ খ্ৰিষ্টত প্ৰমুখ্যে পাঁচজন বৃটিচ কৰ্মচাৰীক ছলকৈ ঠেকত পেলাই ত্যা কৰাৰ অপৰাধত, সূচক দেশান্তৰিত কৰি, কুলচক আন্দামানলৈ নিলেন কৰায়; টিকেজিত আৰু চাল জেনেৰেলৰ ফাটি হয়। | এটিং:-মুচলচিং আৰু তেওঁৰ ভায়েকালৰ ভিতৰ পূৰ্বাপৰ ব্ৰাহুত্ৰো চলি একা হেতুকে, বৃষ্টিচ গৱৰ্ণমেন্টে সিবিলাকৰ ফৈদৰ বংশধৰক হাত পেলাই, লায়েক নজিতচিঙৰ পাচ ৰীয়া নাতিকোৱৰ চুঙাচক ১৮৯১টাত মণিপুৰৰ ৰজা পাতে। তাৰপৰা ৰমানৰ পাচ, চাচি মণিপুৰৰ বৰ্তমান বাৰু মহাৰ বিলবে ঝিবি ফা হৈছে। || ১১ ইং সনে ম মুসৰি আৰ ৰা সৰ এৰি এৰি ৰি [ ১৫৬ ] পঞ্চম খণ্ড আধ্যা-১ এসমত বৃটিছ, গৱৰ্ণমেণ্টৰ পাতনি যানবাহৰে গিলি চেৰাই যোৱাৰ পাচত হোৱা অসম দেশৰ দুৰৱস্থাৰ কথা বৰ্ণনাতীত; পত, দেশখন এখন অনশু দীঘলবহুল এ-বাৰী যেন হৈ পৰিছিল। গোটেই দেশখনৰ অনসংখ্যাৰ কেৰ অধিক ভাগ ৰণ-বিগ্ৰহ-বিদ্ৰোহৰ মৰা-টাত বা গৈ, তিনি-গৰ এভাগমান মাখোন আদিকা ৰৈছিল; তাৰে আকৌ ডেৰকুৰি হাৰৰ ওপৰ সংখ্যক অসমীয়া মুনি-তিনোতা মানে দেশলৈ বন্দী কৰি লৈ যায়। তাৰ পাতত; সদৌ দেশজুৰি নাকাল, ভাইতি আৰু বিবিধ ব্যাধিৰ একোপত ৰব নোৱাৰি গোসাইমহতআৰু ভালভদ্ৰলোকে উজনি অসম ৰাজ্যৰ ঘৰ-বাৰী এৰি নামনি অসমলৈ উঠি যায়; আৰু ৰহসংখ্যক সাধাৰণ প্ৰজাই সিবিলাকৰ পিচ ধৰে। বৃটিচৰ সহায়ত, দেশৰ পৰা অলপ ভালমুৱা হ'বলৈ ধৰাত, ওপৰ পাপৰ বুজন লোকজন আকৌ উজনি অসমলৈ উলটি আহিল, কিন্তু সাধাৰণ এলাবিলাক উলটি নাহি গুৱালপাৰাতে মিলিত হৈ ৰ'ল। অৱালপাৰাৰ পূৰ্বাংশ এতিয়াও সেই মান-ভগনীয়া প্ৰজাবৰ্গৰ সতি সনেৰ ভৰপূৰ। অসমত বৃটি, গৱৰ্ণমেন্ট গঠনৰ আদিছোৱাত, আনন্দৰাম ঢেকিয়াল ফুকন সবাতোকৈ শেঠ, ইংৰাজীত উচ্চশিক্ষিত, অসমীয়া চৰ্কাৰী ভাঙৰ বিষয়া আছিল। শাসন- সংক্ৰান্ত লাগতিয়াল বিষয়ত গৱৰ্ণমেন্টে সততে তেওঁৰে সৈতে পৰামৰ্শ কৰি তেওঁৰ মতামত গ্ৰহণ কৰিছিল; তাৰ নিদৰ্শন বিখ্যাত ‘মিল-ৰিপৰ্টৰ বুকুত অদ্যপি জিলিকি আছে। (১) বৃটিছে, মানবিলাকক অসমৰপৰা উলিয়াই খেদি পঠিওৱাৰ পাচত, ইয়াণ্ডাবু সতি সূত্ৰ অনুসৰি, গভীৰচিফ মণিপুৰত নিগাজিক মজা পাতিলে; অয়ষ্টাৰ কাক তেওঁৰ পৰ্বতীয়া বাৰু চুৰ নৈৰ উত্তৰৰ তৈয়াৰ ৰাজ্যখণ্ডত অধিপতি পাতিলে। তাৰ পাত, সিৰিলাক দুইকো কা-কাটলীয়া আৰু মিৰজাৰপে কৰিবলৈ কৰি দিয়া হয়। বৰ গ-ি ১৮২৬ চনৰ মাৰ্চত, বৃটি, ইইণ্ডিয়া কোম্পানী আৰু কাহাৰৰ ৰা গোৰশৰ মাত পৰি থাপিত হয়। সেই লক্ষি হুমমতে, কাৰৰ | গোবিই বৃষ্টিশীয় জালে ইইণ্ডিয়া কোম্পানী বছৰি ১০০ টকা কৰ শোবাৰলৈ, আৰু অন্যায় কাৰে সৈতে কেতিয়াৰ 'ৰ বিৰোধ | (৯ ০৮ tion on the annistration of the Ponce of Man' স Maundoron Dao Phuon, printed in Milla epot, and quot by t ar ৫. in h istory of Assam,Baso ase. [ ১৫৭ ] ঘটিলে বৃটিচ্ প্ৰতিনিধিক মধ্যস্থ মানিবলৈ স্বীকাৰ কৰে; আৰু সেইবাৰে বৃটিচ্ কোম্পানীয়ে কাছাৰৰ ৰজাক বাহিৰৰ আক্ৰমণৰপৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতি দি, কাছাৰৰ শাসনসংক্ৰান্ত বিষয়ত ৰজাক স্বাধীন এক্তিয়াৰ দিয়ে, আৰু মণিপুৰী উপনিবেশী ৰাজন্যবৰ্গৰ স্বাৰ্থ-চৰ্ত্তাদি অক্ষুণ্ণ ৰ'বলৈ সুব্যৱস্থা দান কৰে।

বৃটিচ্ গৱৰ্ণমেন্ট

 “মানৰ দিনৰ পাচত, কি কি চৰ্ত্তেৰে ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা, কাছাৰ আৰু জয়ন্তীয়া ৰাজ্য বৃটিচ্, শাসনৰ তললৈ অনা হ'ল, আৰু মণিপুৰ মিত্ৰৰাজ্যৰূপে ৰ'ল, তাৰ আভাস ওপৰত দিয়া গৈছে (১)। এতিয়া অসম উপত্যকাত বৃটিচ্ শাসন বিস্তাৰৰ বিষয়ে চমুকৈ কোৱা যায়।

 মিঃ ডেভিড্ স্কট, কাপ্তান আডাম্ হোৱাইট্, কাপ্তান নিউভিল্, লেফটেনেণ্ট জেমচ্ মেথি:— মানৰ দিনত অসম উপত্যকাৰ ৰাজকীয় আৰু সামাজিক বান্ধ এনেভাবে শিথিল হৈ পৰিল যে মানে এৰি যোৱাৰ পাচতো অসমৰপৰা বৃটিচ্ সৈন্যবল উঠাই নিয়াটো নিৰাপদ দেখা নগ’ল। সেই কাৰণে, উজনিৰ অতি পূব অঞ্চলত, শদিয়া আৰু মটকৰ ৰাজ্য কমে খামতিৰ শদিয়াখোৱা গোহাঞি আৰু মটকৰ বৰসেনাপতিৰ জিম্মাত ৰাখি, বাকী গোটেই অসম উপত্যকাৰ শাসনৰ ভাৰ ১৮২৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰপৰা উত্তৰ-পূব-বঙ্গ দেশৰ অন্তৰ্গত ৰংপুৰৰ কমিচনাৰ, গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ এজেন্ট, মিঃ ডেভিড্ স্কট্ চাহাবৰ শাসনত ৰখা হয়। কিন্তু, অকলশৰীয়াকৈ সেই কাৰ্য তেওঁৰ পক্ষে দুঃসাধ্য হোৱাত, ১৮২৭ খ্ৰীষ্টাব্দত কাপ্তান্ আডাম্ হোৱাইটক নামনি অসমত আৰু ১৮২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত কাপ্তান্ নিউভিলক উজনি অসমত সহকাৰী কমিচনাৰ পাতি দিয়া হয়।

 উত্তৰপাৰে ভৈৰৱী আৰু দক্ষিণপাৰে ধনশিৰী নৈকে মাজসীমা পাতি, উজনি-অসম আৰু নামনি-অসম নামেৰে অসম প্ৰদেশ দুখণ্ড কৰা হয়; পোনতে উজনি-অসমৰ সদৰ ঠাই ৰংপুৰ বা এতিয়াৰ শিৱসাগৰ আছিল; পাচত, খ্ৰী: ১৯১৩ চনত, যোৰহাটলৈ সেই সদৰ তুলি অনা হয়। (১৮৩০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ২৬ জুলাইত নিউভিল্ চাহাৰৰ মৃত্যু হোৱাত, তেওঁৰ ঠাইত লেফটেনেন্ট জেমচ্, মেথি চাহাব দুৱলীয়া কমিচনাৰ নিযুক্ত হয়।

 বৰ সেনাপতি:— শদিয়াৰ দক্ষিণে, ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু বুঢ়ীদিহিঙ্গৰ মাজত, কিলাকুটীয়া ঠাইডোখৰেই মটকৰ ৰাজ্য আছিল; এতিয়া সি বাঢ়ি-টুটি ডিব্ৰুগড় চহৰখন হৈছে। ইয়াত ঘাইকৈ মোৱামৰীয়াবিলাকে পূৰ্ব্বে বাস কৰিছিল। এই ৰাজ্যভাগ পূৰ্ণানন্দ বুঢ়াগোহাঞি ডাঙ্গৰীয়াই পতা মটকৰ বৰসেনাপতিয়ে শাসন কৰিছিল। মানৰ দিনতো তেওঁ সেই দেশ ৰক্ষা কৰি আছিল। গতিকে, বৃটিচ্ গৱৰ্ণমেণ্টেও বৰসেনাপতিকে


(১) "খ্ৰী: ১৮২৫চনৰ ৫ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে মানৰসেনাপতি শ্যাম ফুকন আৰু মিৰাক ফুকনৰপৰা ইংৰাজে এখন লেখা লয় যে মানহঁতে অসম দেশত উৎপাত নবঢ়াই নিজ দেশলৈ গুচি যাব। "— অধ্যাপক ৰায়বাহাদুৰ সূৰ্য্যকুমাৰ ভূঞাৰ 'বৰফুকনৰ গীতৰ' ভূমিকা। [ ১৫৮ ] মটক ৰাজ্যৰ গৰাকী পাতি এৰিলে। আৰু, ডিবৰু নৈৰ পাৰত ৰঙ্গাগড়া নামে ঠাইত তেওঁৰ ৰাজধানী আছিল। তাৰ পাচত, বৰসেনাপতিয়ে, ১৮২৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ সন্ধিমতে,গৱৰ্ণমেণ্টক বছৰি ১২০০০ টকা কৰ শোধাব লগা হয়। কিন্তু সেই কৰ অত্যধিক হোৱা বুলি তেওঁ আপত্তি কৰাত, তাক ১৮০০ টকালৈ কমাই দিয়া হয়। তাৰ পাচত, ১৮৩৫ খ্ৰী: চনৰ সন্ধিমতে; সেই কৰৰ ওপৰঞ্চিকৈ, লাগ-বুলিলেই নিৰ্ধাৰিত সংখ্যক ৰণুৱা মানুহ যোগান দিবলৈ তেওঁ গাত লয়। বৰসেনাপতিৰ ৰাজহ ‘পল-টেক্স’ ৰা পাইকৰ গোট হিচাপে ধৰি আদায় কৰা হৈছিল। সেই ‘টেক্স’ পাইকেপতি,কছাৰী আৰু মটক ৩ টকাকৈ, সোণাৰি আৰু বিহিয়াৰপৰা ২০০ টকাকৈ, আৰু সাধাৰণ অসমীয়াৰপৰা ২ টকাকৈ লোৱা হৈছিল।

 খামতি লাৰু চিংফৌ:-মটকৰ দৰেই খামতি আৰু চিংফৌ বিলাককো নিজৰ নিজৰ শাসনকৰ্তা দিয়া হৈছিল। সেই সময়ত শদিয়া অঞ্চল গোটেইখন খামতিৰ অধীনত আছিল; মটকৰাজ্যৰ পূবে ন-দিহিং আৰু টেঙ্গাপানীৰ মাজৰ ৰাজ্যাংশ চিংফৌৰ দখলত পৰিছিল। খামতিৰ শাসনকৰ্ত্তা শদিয়াখোৱা গোহাঞিয়ে কৰ দিব নালাগিছিল; কিন্তু তেওঁৰ সদৰত ২০০ জন চিপাহীৰে সৈতে এজন বৃটিচ্, পলিটিকেল এজেন্ট তেওঁৰ খৰচত ৰখাটো স্থিৰ হয়। তেওঁ প্ৰজাৰপৰা গায়পতি ১ টকাকৈ ‘পল- টেক্স’ আদায় কৰিছিল। চিংফৌৰপৰাও বৃটিচ্ গৱৰ্ণমেন্টে কৰ বিচৰা নাই; কিন্তু সিহঁতৰ গাম বা শাসনকৰ্ত্তাই গৱৰ্ণমেণ্টক লাগিলেই ৮০ জন ৰণুৱা মানুহ দি সহায় কৰিবলৈ,আৰু পাটকাই দুৱাৰত সততে ৰখীয়া ৰাখিবলৈ গাত লয়।

 মিঃ ডেভিড্ স্কট চাহাবৰ আমোলত, বৃটিচ্ শাসনাধীনত থকা অসম দেশৰ ফৌজদাৰী আৰু দেৱানী গোচৰৰ সোধ চালিচ বা পঞ্চায়তৰ দ্বাৰাই হৈছিল। কোনো গোচৰৰ আপীল হ'লে, সহকাৰী কমিচনাৰে সুধিছিল। আৰু, তেওঁৰো ওপৰে চূড়ান্ত নিষ্পত্তি হ’ব লগীয়া আপীলাদি কমিচনাৰৰ ওচৰলৈ পঠিওৱাৰ নিয়ম চলিছিল। মিঃ ডেভিড্ স্কট্ চাহাবে বন্দী-বেটী ৰখাৰ নিয়ম ৰহিত কৰি, অকল কামৰূপৰপৰাই ১২০০০ বন্দী-বেটীক মুক্তি দিয়ে॥

 ৰাজহ-বন্দবস্তী:—বাহ্যিক শাসনকাৰ্য্যৰ গঢ় লগোৱাৰ লগে লগে মিঃ ডেভিড্ স্কট্ চাহাবে ৰাজহৰ সু-বন্দবস্ত কৰিবলৈকো মনোযোগ দিয়ে। পোন্ প্ৰথমে অসমীয়া ৰায়তে গায়পতি ৩ টকাকৈ ‘পল-টেক্স' দিয়াৰ নিয়ম চলিছিল; আৰু সেই কৰ প্ৰত্যেক খেলে সুকীয়াকৈ তুলি গৱৰ্ণমেণ্টত শোধাইছিল। কিন্তু, তাৰপৰা ৰাজহ সংগ্ৰহৰ সুচল নেদেখি,গৱৰ্ণমেন্টে পাচলৈ খেলবিলাক লাট্ কৰি মৌজা বা মহল পাতিলে। সেই মৌজা বা মহলৰ গৰাকী বা ৰাজহ সংগ্ৰহ কৰোঁতাবিলাকক মৌজাদাৰ, বিষয়া, চৌধাৰী, কাকতী, পাটগিৰি ইত্যাদি বিষয়ববীয়া নাম দিয়া হয়। কিন্তু, যেতিয়া দেখা গ'ল যে সেই নিয়মেও 'পল-টেক্স’ আদায় কৰাত বেমেজালি নুগুচিল, তেতিয়াৰপৰা মাটি পীয়ল কৰাই বস্তী, ৰূপীত আৰু ফৰিঙ্গতি নাম দি মাটি তিনি শ্ৰেণীত ভগোৱা হয়; ফলত, ৰূপীতৰ পূৰাত ১/০ টকাকৈ খাজনা লগাই, আন দুই শ্ৰেণীত পূৰাত ১ টকাকৈ নিৰিখ লগোৱা হয়। দৰঙ্গত ১৮৪১ খ্ৰীষ্টাব্দলৈকে, খেলোৱাৰী প্ৰথামতে, হালেপতি ৩ টকাকৈ [ ১৫৯ ] অসমত বৃটি, গণমেণ্টৰ পাতনি মাল-টেন ধাৰ্য কৰা হৈছিল। ১৮৯২ চনৰপৰাহে সৰ্বসাধাৰণীয়া বা নিৰিখ লগোৱা হয়। এথমতে, মৌজাদাৰবিলাকৰ লগত কেইবছৰীয়াকৈ ৰন্দৰভী চলিছিল; ইতিমখ্যত বায়তৰ সংখ্যা বাঢ়ি ৰাহৰ যি বেছি উৎপন্ন হৈছিল, সেইটো মৌজাদাৰৰ লাভ হৈছিল। কিন্তু, সেই নিয়মে খানা ভোলা গৱৰ্ণমেন্টে লাভ নেধি মৌজা বা মহলৰ বছৰেকীয়া বন্দবস্তীৰ নিয়ম প্ৰচলন কৰিলে। খেলোৱাৰী প্ৰথামতে, ঐ: ১৮৩২-৩৩ চনলৈকে, কামৰূপ, দৰং আৰু নগাঁৱৰ ৰাজহ ক্ৰমান্বয়ে ১১•১৮১১ টকা, ৪১০ টকা, ৩১৫ টকা মাথোন উঠিছিল। এই বছৰৰ পাচত, মাটিৰ ৰাহ কামৰূপত ২০২৯৯১১ টকা, দক্ষত ১৩৫৪৫৪ টকা, নগাঁৱত ১১৩১৫ টকা, শিৱসাগৰত ৮৮৪ টকা, লক্ষীমপুৰত ৩৪৭৩০ টকাকৈ তোলা হৈছিল। মুঠৰ ওপৰত, খাট অসমৰ মুঠ ৰাজহ ৬১৪৩৩২ টা পোৱা গৈছিল। আৰু দহ বছৰৰ পাচত সেই ৰাজহ ৭০৩৬৮০ টকালৈ উঠে (১)। (মানৰ দিনে বেমেজালি লগোৱা অসম দেশৰ বাজে তিৰে গঢ় গতি লগাই, পুনঃ শান্তি স্থাপনৰ চেষ্টা কৰি থাকোতেই, ১৮৩১ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ২০ আগষ্টত, মিঃ ডেভিড, ৰুট চাহাবৰ অকাল মৰণ ঘটে; চোপুঞ্জিত তেওঁৰ শৱ সমাধিস্থ কৰি মৈদাম বাই তাৰ ওপৰত স্মৃতিফলক প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। তেওঁ এজন বিচক্ষণীয়া ৰাজনীতি কৰ্মচাৰী আৰু প্ৰজাৰক শাসনকৰ্তা আছিল। মিঃ ডেভিড, স্কটৰ অকালমৃত্যুত গৱৰ্ণমেন্টে আৰু প্ৰজাই সমানে পূৰাব নোৱাৰা ক্ষতি বোধ কৰিছিল (৭)। | মিষ্টাৰ টি. চি.ৰবাৰ্টচ:মিঃ ডেভি, ঋ চাহাবৰ লোকান্তৰ হোৱাত, মিষ্টাৰ টি. চি. ৰবাৰ্টচনে তেওঁৰ বিষয়বাব লয়হি। তেওঁ আহিয়েই অসম উপত্যকাৰ উনি খণ্ডত, ডেভিড, স্কটে এৰি যোৱা প্ৰাৱমতে পুৰন্দৰসিংহ স্বৰ্গদেৱক পুনঃ না পাতেহি। সেই অৰ্থে, ১৮৩২ খ্ৰীষ্টাব্দত এটা সব্ধি কৰা হয়; সেই সন্ধি মতে মটকৰ ৰাজ্য আৰু শদিয়া অঞ্চল বাজ কৰি, উজনি অসমৰ উত্তৰপাৰে ভৈৰৱী আৰু দক্ষিণপাৰে ধনশিৰীৰপৰা পুৰাগ ৰাজ্য অৰ্গদেৱ পুৰন্দৰসিংহক এৰি দিয়া হয়। সেই সময়ত অসমৰ গুৱালপাৰ, কাপ, নগাওঁ আৰু দৰং এই চাৰিখন জিলা মাথোন বৃটিচৰ খাচ দখলত ৰখা হৈছিল। উত্তৰণাৰে বিশ্বনাথৰপৰা উজনি অশ লক্ষীমপুৰ আৰু ক্ষিণপাৰে কলিয়াবৰৰপৰা পূৰ্বাংশ শিৱসাগৰ এই দুখন জিলা তেতিয়ালৈকে আহোম স্বৰ্গদেৱৰ দখলত ৰৈছিল। (১) মিল,8ix Edward Gait 'sitory of Assam, Page 990. (২) চেপুষ্টি মি ডেজিজ, ই চাহাৰৰ মৈদামৰ ওপৰত লোধি ঋতিফলত এইখিৰি লিখিত আছে- | "in memory of David Boot, Agent to the owner Generp of the North-Eas Bronties of Bengal, and Commissioner of parent and circuit in the District of Man, Aorth- Etern part of Bangpur, sherpur and sylhot. Died 0.August isl, bed 5 year 4 montha. This Monument is road by order of pro Government or public ১nd looking record did copteralon for a personal o ne of the doood ১nd tip tinion of the onion alorerdord by ht. in the minision of the exanuarrikory porad bin h e F ১dorso ho ourmanent hu been deprived of no polouble sad now o n who lo doopy lasna, whilp none wl long hd in a somembrac and reporation by tho na Poprlation, to wor how just o by bto impartotdoponation of ju , bl kind ond conollow u s and at content and unwearied endeavour o promote oi hopne w [ ১৬০ ] সমৰ বুৰী | গ লিং :-১৮৩৩ ষ্টাৰত শদিয়া আৰু মটক ৰাজ্যত বাজে, উনি , অৰ্থাৎ এতিয়াৰ শিৱসাগৰ আৰু লক্ষীমপুৰ এই দুখন জিলা, বৰ্গয়ে পুলিং ফলত ৰখা হয়। সেই সময়ত এই যাওৰ ৰাই অনুমান ১০,০০০ টকাৰখা হৈছিল। সেই অৰ্থে গৱে ইণ্ডিয়া কোম্পানী নিয়ম-এনালীতে শাসন কৰিবলৈ মাৰি হৈ বৃটি, গণমেণ্টৰ লগত সজি কৰে। কিন্তু, ৰচাৰে পাচত, অৰ্গদেৱে নিৰ্ধাৰিত কৰ বছৰি ••••১ হাজাৰ টকা শোধাৰ নোৱাৰি ৰা এৰি দিয়াত, ১৮৩৮ খ্ৰীষ্টাব্দত সেই দুখন জিলাও নামনি অসমৰ লগত চামিল কৰি বৃটিচৰ খচখললৈ পাৰ কৰা হয়। সিমানতে আহোম ৰাজত্ব সমূলঞ্চে অন্ত হয়। | মেয়ে জেকি:- মিষ্টাৰ ৰবাৰ্টচনৰ পাচত, ১৮৩৪ খ্ৰীষ্টাব্দত, জেনেৰেল জেকি অসমৰ কমিচনাৰ আৰু গৱৰ্ণৰজেনেৰেলৰ এজেন্ট হৈ আহে। তেওঁ আহিয়েই বৃটিচ, শাসনাধীন এলম ও দং, নগাও, কামৰূপ আৰু গুৱালপাৰা এই চাৰিখন জিলাত বিভক্ত কৰে। জেনেৰেল গেঞ্চিৰ আমোতে, ১৮৩৬ এটাৰত, কাছাৰ জিলা বৃটিচ, শাসনাধীনলৈ নিয়া হয়। চিলচৰত তাৰ সদৰ পাতি, সেই চনতে ঢাকা কমিচনাৰ তলতীয়াকৈ ভাত এজন ডেপুটী কমিচনাৰ ৰখাৰ নিয়ম কৰা হয়। সেই চনতে, এয়াৰ শেহতীয়া ৰজা ৰামচিৰ পুত্ৰ ৰাচিক ৰজা আদি জয়ন্তা ৰাজ্য সম্পূৰ্ণ বৃটিচ, শাসনৰ তললৈ নিয়া হয়। তাৰপৰা বছৰদিয়েকৰ পাচত, ১৮৩৮ খ্ৰীষ্টাৰত, পুৰসিংহ স্বৰ্গদেৱে পূৰ্বৰ বৰ্ণবমতে কৰ শোধাৰলৈ অপাৰগ হৈ এৰি দিয়াত, আহোম অৰ্গদেৱৰ ৰাজত্বৰ অন্ত পেলাই, উজনি অসমকো বৃটিচ গৱৰ্ণমেণ্টৰ খচ দখলত ভুক্ত কৰা হয়, আৰু পাহোমৰা পৰিয়ালক ‘পেন দিয়াৰ নিয়ম বা হয়। চাৰ এভোৱাৰ্ড গেইটে তেওঁৰ অসম বুৰঞ্জীৰ টকাত লিখিছে যে ১৮৫০ টাৰত অনুসন্ধান লওঁতে, আহোম বংশ মানুহক মাহে ১২••• টকা পে দিয়াৰ হিচাপ পোৱা গৈছিল। এই দৰেই, ১৮৪২-৪৩ টাকা, শদিয়াখোৱগগাহাঞি আৰু বৰগেনাপতিৰ বংশধৰসকলৰ ৰাৎ বৃষ্টিচ, গৱৰ্ণমেন্ট খচ দখলৰ ভিতৰ কৰা হয়। তাৰ পাচত, গৱৰ্ণমেন্টে বৰ সেনাপতি পৰিয়ালৰ বছৰি ••• সাত হাজাৰ টকা পে দিবলৈ নিয়ম ধাৰ্য কৰে, আৰু উত্তৰ লক্ষীমপুৰপৰা সৰ তুলি নি মটকৰ ৰাজধানী ডিব্ৰুগড়ত পাতে। খামতি- বিলাকে পলিটিকেল এজেন্ট কৰ্ণেল হোৱাইটক ৰং কৰাৰ অপৰাধত, সিবিলাক ঠাঠান কবি, এগ নাৰায়ণপুৰত আৰু এগ শদিয়াৰ ওপৰে মিচিমি পৰ্বতৰ নামনি • in his fro to Government r. obarson wrot v tulow eading Purn a qunoon. গ have had town inario wi১ Purand এ ৫০hali, and two no roon, from his outward appearance and manner, don as a to be dirl, to which all unite in profering him to houlyrial Chondrana, Puranda Bab in your na, Parently be b ro ক. i countanua০e in pleaving and hi nanor somoly cood. a hur ১৫. a pocha and his dispoon ma pa pasia, Now what and donnan Mithi and utherford are ul desiday in opinion thousand s h the Paro be at d to be a bed of that which short ৫ . to s e" -Political presedint of the Goran a font . Raur, 1, No. 10, nota by Bir pard did in his Ei a A , [ ১৬১ ] অত বৃষ্টি, গৰম পানি খিণিত কৰা হয়। ১৮০০ খ্ৰীষ্টান্ত, নকুলৰাম বৰ্মণ নানা নামেৰেই পুতেকক কছাৰী ৰা ভগাই দিয়াৰ পাচত, তুলাৰাম সেনাপতিৰ পৰলোক হয়। পিছে, শোপতি লোকাৰৰ পাচত, তেওঁৰ দুই পুতেকৰ ভিতৰত কল লাগি ৰাত শান্তি বাঢ়িবলৈ ধৰাৰ চেগতে কৰ্ণেল জেনকিকে, ১৮৫ টাত কছাৰী ৰাৰ তুলা সেনাপতিৰ অংশও বৃটিচৰ খাচ, দখলৰ ভিতৰ কৰি, উত্তৰ কাছাৰৰ লগত চামিল কৰে; আৰু সেনাপতিৰ উত্তৰাধিকাৰীক ভাৰ জৰিকাৰ পতা হয়। এই নেই, কৰ্ণেল দেন কি আমোলত গোটই অসম দেশ বৃটিচ, গৱৰ্ণমেণ্ট খাচ, দখলত ভুক্ত হয়। মণিৰাম দেৱানৰ চি (১)-অসমত বৃষ্টিচ গৱৰ্ণমেণ্টৰ আদিছোৱাত মণিৰাম দত্ত বৰুৱা চাৰিং ৰজাৰ দেৱান আছিল। চাৰিং ৰা নাৰালৰ গতিকে, মণিৰাম দেৱানেই তেওঁৰ ৰাজ্যখণ্ড বা জমিদাৰীৰ অধ্যক্ষ কাম নাইছিল। পিচে, ১৮৫৭ ঠাৰ শেহ ছোৱাত, ডিব্ৰুগড়ত থকা বৃটিচ, ৰেজিমেন্টৰ টিপাহৰিলাকে চাহাৰাৰ কি বাতৰি এটা পাই হঠাৎ কি উঠিল, আৰু তলে তলে সিহঁতে চাৰিং ৰাৰ লগত যোগ হৈ বিদ্ৰোহ ঘটাবলৈ যড়যন্ত্ৰ কৰিলে। সেই সময়ত মণিৰাম দেৱান কলিকতাত নাছিল। সেই হেগতে, চিলাহীৰ বড় নাত হোৱাত, ইফালে চাৰিং ৰক বন্দী কৰি, সিফালে মণিৰাম দেৱানক ৰী কৰোৱা হয়। থানালাত, গৰিং ৰাৰ ঘৰত, সেই ষড়যন্ত্ৰত যোগ মিয়া বিষয়ক, মণিৰামৰ কিমান এপ (১) পোবা। যায়। সেই অপৰাধত কলিকতাৰপৰা ধৰাই আনি, যোৰহাটত মণিৰাম দেৱানক, এ ১৮৫৮ চনৰ ২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত ফাচি দিয়া হয়। মণিৰাম দেৱানেই বশে ‘ক’ উপাধি পোন-প্ৰথমে অসমত উলিয়ায়হি; আজিকালি সমৰ কাকলি অম্বলোকে সেই উপাধি গৌৰৱেৰে ব্যৱহাৰ কৰে। | কৰ্ণেলপকিন-জেনেৰেল জেকি চাহাৰৰ পাচত, ১৮৬) মত, কৰ্ণেল হপকিনচন চাহাৰ অসমৰ কমিচনাৰ নিযুক্ত হৈ আহে। তেওঁৰ শাসনৰ কালত, খ্ৰীঃ ১৮৬৪-৬৫ চনত, তোটান ৰাই ইংৰাজৰ কটকী মোৰ এভেন চাহাৰক অপমান কৰাৰ বাবে, ভোটান ৰাজ্য আক্ৰমণ কৰা হয়। যুদ্ধত ভুয়াৰিলাৰু খাটিন, দেৱানগিৰি নামেৰে টোন ৰাৰ নামনি ও ৰুচি ৰ লগত গালি কৰা। এইখন মূৰপৰাই অসমত, ১৮৬৬ এটাৰপৰা টেলিগ্ৰাফ বা বিজ্ঞান সূ হয়; আৰু সেই সময়ত গৱৰ্ণমেণ্টৰ প্ৰায় ৮ ,০৫টা গগন হয়। সেইবোৰ খনৰ যোগান ৰিৰ অৰ্থে দেশত ৰাৰ নিৰিখ বাবলগীয়া হোৱাত, কৰ্ণেল হাকিম ১) লি অসমত আলিকোপতি মণিৰাৰ ৱোন নাম দিলাম আৰ নোনাবিত যুক্ত আছে। বেদে, কণৰ মোৰোত থালি ঐ মণি, সোথৰ যোৱাগোত থাশি; কোলাশীৰ ফলত টিলৈ এ কাললৈ বিয়াতি গলি। ” (৯ এশিয়ান সেনৰ হাতত নচাৰে অ আখৰেৰে লিখা পত্ৰও সেই গুগল বা পোয় গৈল। সে পোৰ কেঁচুৰ ৰসেৰে লিখা দিন পোত, বাতিল নামলো সোনালী আৰে যিকি। গুলা যায় সমৌণেত, চিাৰত মণি নেয়াৰ নিৰে সাত , on ফাটিন ল ক বৈলি। পিছে, কাচাৰীৰ লোন পল কান পাত সিলেটি কামাল। [ ১৬২ ] চাহাৰৰ দিনৰপৰা অসমত ৰাহৰ নিৰিখ চৰিবলৈ আৰম্ভ হয়। তেওঁৰ শাসনৰ কালতে, ১৮৭১ চনৰপৰ, অসম আৰু বঙ্গদেশৰ গৰাকী, দুৱলীয়া নাট চাৰ অল ফেলে চাৰ ৰাহুৰে অসমৰ পঢ়াশালি আৰু আদালভৰপৰা ভাষা চাই, তাৰ ঠাইত আকৌ অসমীয়া ভাষা চলাবলৈ নিয়ম কৰে। সেই বাবে অসমীয়া শিক্ষিত সমাজত তেওঁৰ নামৰ বিশেষ খ্যাতি আছে। অসম, ভাৰত আৰু ইংলণ্ডৰ সমসাময়িক কথা আদিতে এসম দেশত বৃটিছ গৱৰ্ণমেন্ট “ই-ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ তলে চলিছিল। সেই কাৰণে, তেতিয়া অসমত বৃটিচৰ শাসনকালটোক কোম্পানীৰ দিন বোলা হৈছিল। যটিকে শোনতে নামনি অসম খণ্ডহে নিৰ খাচ, দখললৈ নিছিল। উনি অসমৰ নিচেই উনিভাগ মটক আৰু খামতিক ভগাই দিয়া হৈছিল; তাৰ নামনি ভাগ আহোম বৰ্গকে এৰি দিয়া হৈছিল। পিচে, জেনেৰেল জেকিৰ আমোলত সেই আটাই- বিলাক ৰাজ্য বৃষ্টিচৰ খাচ, দখললৈ নিয়া হ’ল১৮৫৭ খ্ৰীষ্টাব্দত ভাৰতৰত যি ভয়ানক চিপাহী বিদ্ৰোহ হয়, সেই আলমতে সমতো এটা বিস্ৰোহ ঘটিবলৈ ধৰিছিল। পিছে, মণিৰাম দেৱানক তাৰ মূল ভাবি, চোৰ ওপৰত, ফঁচি দিয়াত, বিদ্ৰোহীৰিলাকে ভয় পাই মিটাৰ মাৰিলে। তাৰপৰা তিনিবছৰৰ পাচত, ১৮৬০ খ্ৰীষ্টাৰত, অসমত চলি থকা আখেতি ৰহিত হয়। তেতিয়াৰপৰা প্ৰজাই এই খেতি কৰিব নোৱাৰা হ'ল। আৰু তেতিয়াৰপৰা এই খেতি বৃটি, গৱৰ্ণমেণ্টৰ এটা অৰ্জনৰ কাৰবাৰ হ'ল। ইয়াৰপৰা গৱৰ্ণমেণ্টৰ বিতৰ লাভ হয়। “মণিৰাম দেৱানৰ ফাচি” আৰু “আখেতি ৰহিত” এই হুটা অসমত এধান ঘটনা। গা মানুহে এই দুটা ঘটনাৰ কালশক আৰু চনৰ আৰম্ভণৰ নিচিনাকৈ লেখত ধৰে। অসমত বৃটিচ, শাসনৰ এই ছোৱাত (জঃ ১৮২৫-৭২) শঙ আহাই, লৰ্ড বেন্টিঙ্ক, লৰ্ড অকলেণ্ড, লৰ্ড এলেন, লৰ্ড হাৰ্ভি (১ম), লৰ্ড ডালহৌচি, লৰ্ড কেনিং, লৰ্ড এলপিন, লৰ্ড লৰেন্স, লৰ্ড মেয়ো এই কেইন ভাৰতৰৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল আছিল। লৰ্ড কেনি মোলৰপৰা গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল পাৰীৰ লগত ‘আইচ বিণ লগোৱৰ নিয়ম প্ৰচলিত হয়। লৰ্ড মহাৰ দিনত ব্ৰহ্ম-মুৰ ফলত বৃটিশ এ, আৰাকান, টেনাচৰি আৰু টেয় এই কেইখন দেশ না; বেটি দিনত ঠগ মন; অকলে নিত আফগান-যু; এলেনৰবাৰ শাসনত গোলিয়-যু; হাত আমোত চীখ-যুত; ভালহৌচিৰ আমোলত অযোধ্যা, ৰে, চেতা, নাগপুৰ, খালি এৰোৰ অঞ্চল বৃটি, সাজ্যত চামিল, আৰু কহিনুৰ মস্তকণি’ ভাৰতৰপৰা ইংলণ্ডলৈ পাৰ কৰা; লৰ্ড কেনিৰ আমোসত তাৰকুৰি চিপাহী বিদ্ৰোহ, “ইইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ হাতৰণৰা ভাৰমান্য বৃটিচ ৰাৰ হাতলৈ নিয়া, মহাৰাণী ভিক্টোৰিয়া গোপনে নিও টোন মেমোৰ শাসনত ‘কলিয়াপানী বা আমাৰ পৰিন কৰিবলৈ যাওতে চেৰ আলি নামেৰে এটা মেয়ে কে বু বিটাৰীৰে খুটি ৰং কৰা; এইৰৰেই এই যুগত ভাৰত বুৰঞ্জীৰ যাই ঘটনা। [ ১৬৩ ] এত গিয়ে পানি ১ আৰ চিপাহী-বিদ্ৰোহ এইবোৰ ইটনাৰ ভিতৰত আটাইতকৈ নাই; এই বিলোহ পো-এনে ৰাৰ্যাৱৰ উত্তৰ-পছিম এল কানপুৰ জিলাত উঠে, তাৰপৰা সি গোটেই গতৰত বিয়পি পৰে। আৰ্যাৱৰ্তত নানাচাহাৰ আৰু মাজ-ভাৰতত টাটিয়াটো নামেৰে দুজন এই বিদ্ৰোহ নায়ক ছিল,টাটিক ধৰি ফাটি দিয়া গ'ল, নানাহাৰ পলাই নিৰুদ্দেশ হ’ল। এই যুগৰ সততাপৰি বাইক হৈছে “মহাৰাৰ ঘোষণা পত্ৰ; ১৮। চনৰ চিপাহী বিদ্ৰোহৰ পাচত, ১৮৫৮ খ্ৰীষ্টাব্দত, “ই-ইণ্ডিয়া কোম্পানী হাতৰপৰা ভাৰত-সাম্ৰাজ্য চলি লৈ, ভাৰতীয় প্ৰজাৰ ধৰ্ম্ম-বিশ্বসত আয়াত নলগাবলৈ আৰু ভাৰতৰ ৰাজকোৱসকলক ভাজি বৃটিচৰাজ্য নবঢ়াবলৈ বুলি মহাৰাণী ভাৰতেৰী ভিক্টোৰিয়াই ইংলণ্ডৰপৰা এই ঘোষণাপত্ৰেৰে এতিতি দিয়ে। | চীফ কমিচনাৰী গৱৰ্ণমেন্ট কৰ্ণেল কিটিং-এৱেই অসমৰ পোৰ চীফ-কমিচনাৰ। কৰ্ণেল হপকিন চাহাৰে পেচন লৈ কামৰপৰা মেলানি লোৱাত, ১৮৭৪ চনত, সমশে বঙ্গদেশৰপৰা বেলেগ কৰি, এজন সুকীয়া চীফ কমিচনাৰৰ শাসনৰ তলত ৰখা হয়; আৰু সেই চনতে কৰ্ণেল কিটিং চাহাবৰ শাসনৰ কালতে বঙ্গদেশৰপৰা কাছাৰ আৰু ছিলট এই দুখন জিলা ছিদি আনি অসমত চামিল কৰি, এই এদেশৰ সীমা আগতকৈ ভালেমান গুণে বঢ়োৱা হয়। আৰু ১৮৭৫ খ্ৰীষ্টাব্দত, লঠা নাক বশ কৰি, উখা পৰ্বতত এজন বৃটিচ, কৰ্মচাৰী নিগাজিকৈ ৰখাৰ নিয়ম কৰা হয়। বছৰ দহেকমানৰ পাচত, মকচাং পৰ্বতত মহকুমা পতাত, উধা তাৰ লগত চামিল হয়। | চাৰ এচ চি. বেণী-কৰ্ণেল কিটিং চাহাবে অসমৰপৰা বিদায় লোত, এ ১৮৭৮ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত চাৰ এচ. টি. বেলী অসমৰ চীফ কমিচনাৰ হৈ আহে। তেওঁৰ আমোণত, ১৮৭৯ খ্ৰীষ্টাৰত, নগাপৰ্বত ধনমা নগা-লাগে, আৰু সেই ৰণত বৃটিচৰ জয় হয়। চাৰ বেলী এজন বহাশী শাসনকৰ্তা আছিল, আৰু অসমৰ উন্নতিৰ ৰে তেওঁ ভালেমান পুৰুষাৰ্থ কৰিছিল। | মিষ্টাৰ চি. ইলিয়ট-চাৰ এচ. চি. বেলী চাহাৰৰ পাচত, মিষ্টাৰ (পাত চাৰ চালচ) ইলিয়ট চাহাৰ আহাৰ ক ১৮১ চনৰপৰা কাৰৰ টীফ-কমিচনাৰ হয়ছি। তেওঁ এজন অতি মৰমিয়াল আৰু বিদ্যোৎসাহী শাসনকৰ্তা আছিল। তেওঁৰ শাসন কামত অসমত শিক্ষাৰ বিষৰ উন্নতি হয়। এৱেশিকা বা এন্টা মহলাত উত্তীৰ্ণ হৈ অসমীয়া ছাতৰে কলিকতাৰ কলেজত পঢ়িবলৈ মাহে ২০ টকাকৈ বি এলপানীৰ বৃত্তি জোগ কৰিবলৈ পাইছিল, সেইটি উদাৰচেতা ইলিয়ট বাহাদুৰৰে অনুগ্ৰহৰ ফল। | মিষ্টাৰ ভৰিত ৰাঙ-মিষ্টাৰ ইলিয়ট চাত যাওঁতে, ১৮৮০ টাকা। ৭ ই। অক্টোবৰলৈকে তিনিমাহ, আৰু চাৰ চালচ ইলিয়টে অসমৰ চীফ কৰিৰ পৰা বৰ দুৱলীয়া গৱৰ্ণৰৰ গলৈ পলোয়তি লোৱাত, ১৮৮৫ লৰ ২৬ ফেবীণ ১ চনৰ ৩১ অবোৰলৈকে দুবছৰ কাঠমাহ মিঃ ও চাহৰ এম এটিং চীফ কমিচনাৰ হৈছিল। [ ১৬৪ ] | মিটাৰ ভি. কিটপেট্ৰিক—চাৰ চাৰ্লচ ইলিয়ট চাহাব বাহাদুৰৰ পাচত, মিষ্টাৰ ডি. ফিটপেট্ৰিক ঃ ১৮৭ চনত অসমৰ নিগাজি চীফ কমিচনাৰ হয়। তেওঁ এজন বৰ মনৰ অতি মৰমিয়াৰ শাসনকৰ্তা আছিল। কিন্তু, তেওঁৰ শাসনৰ কাল পূৰ্ণ হ’বলৈ নৌ পাওঁতেই, ঐ ১৮৮৯ চনৰ জুলাই মাহত, তেওঁ অসম এৰি যায়। তেওঁৰ যিনতে উত্তৰ-চাই ৰাধানী আইজলত বৃটিচ পলিটিকেল এজেন্ট এজন নিগাজিকৈ ৰাখিবলৈ নিয়ম কৰা হয়। | মিষ্টাৰ ওয়েষ্টলেণ্ড-মিষ্টাৰ ফিজপেট্ৰিক চাহাৰ হঠাৎ অসমৰপৰা যাব লগীয়া হোৱাত, তেওঁৰ ঠাইত মিষ্টাৰ জে, ওৱেষ্টলেণ্ড চাহাৰ, ১৮৮৯ খ্ৰীষ্টাব্দত জুলাই মাহৰপৰা অক্টোবৰলৈকে গহি , অসমত এটিং বা স্থায়ী চীফ-কমিচনাৰ হৈছিলহি। | অমৰেৰোগ মিষ্টাৰ জে. ডি. কুইষ্ট:-: ১৮৮৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহত অনবোেল মিষ্টাৰ জে. ডি কুইন্টন চাহাৰে অসমৰ চীফ কমিচনাৰী বিষয়-ৰাৰ গ্ৰহণ কৰেহি। তেওঁৰ শাসনৰ কালত আও নগাৰ ৰাজ্য বৃটিচ দখলৰ ভিতৰ কৰা হয়। তাৰ পাচত, মণিপুৰত, ঐ ১৮৯০ চনত, এটা ভয়ানক বিহে উপস্থিত হয়। সেই বিদ্ৰোহ দমাবলৈ যাওঁতেই মণিপুৰত তেওঁক আৰু পলিটিকেল এজেন্ট মিঃ গ্ৰীউদ এমূখ্যে পাঁচজন ইউৰোপীয় বৃটিচ বিষয়াক মণিপুৰীয়াবিলাকে ছলেৰে বধ কৰে। সেই পৰাধৰ বাবে মণিপুৰৰ ৰজাৰ মন্ত্ৰী ভায়েক কুলচন্দ্ৰক ‘কলিয়াপানীলৈ মেলা’ হয়, আৰু যাই সেনাপতি যুৱৰাজ বিকেন্দ্ৰজিত (১) আৰু প্ৰধান সেনাপতি টাল জেনেৰেলৰ ফাচি হয়। সেই সময়ৰ ৰা সুৰচচিঙ্গক দেশান্তৰিত কৰি, ৰাজবংশৰ চূড়াচত্ৰচিং নামেৰে নাবালক এজনক পতা হয়। তেতিয়াৰপৰা মণিপুৰ ৰাজ্য অসমৰ চীফ কমিচনাৰৰ পোনহতীয়া ভাৱধানত শাসন কৰা হৈছে। জেনেৰেল চাৰ এইচ. কলে:-অনবোেল মিষ্টাৰ কুইন্ট চাহাবৰ অপমৃত্যু হোৱাত, জেনেৰেল চাৰ এইচ, কলেট চাহাব এমাহমানলৈ অসমৰ একটিং চীফ-কমিচনাৰ হৈছিলহি। কলেটু চাহাব পায়হিমানে, মাজতে কেইদিনমানৰ নিমিত্তে, মিঃ এ. টি. কেলে চাহাৰে চীফ-কমিচনাৰ অফিচৰ চাৰ্জ লৈছিলগৈ। চাৰ উইলিয়াম ওয়াৰ্ড-মিঃ কুইন্টন চাহাবৰ ঠাইত মিষ্টাৰ ভলিউ.ই ওৱাৰ্ড (পাত চাৰ উইলিয়াম ওয়াৰ্ড), জীঃ ১৮৯১ চনৰ মে’ মাহত, নিগাজিকৈ অসমৰ চীফ কমিচনাৰ হৈ আহে। তেওঁ ইয়াৰ ৰছৰচাৰেকৰ আগেয়ে অসমৰ পুত্ৰ উপত্যকাখণ্ডত এ কমিচনাৰ নাছিল। তেওঁৰ শাসনৰ কালত অসমৰ মাটিৰ শ্ৰেণী বিভাগ কৰি প্ৰায় দু পৰিমাণে ৰাজহৰ নিৰিখ বঢ়াৰলৈ প্ৰস্তাৱ কৰা হৈছিল। সেই ৰাৰে অসমৰ প্ৰত্যেক জিলা আৰু মহুকুমাত ৰায়তে ৰ-আপত্তিৰ শত পাতি হলমূল লগাই দিছিল। ৰং জিলাৰ অৰ্গত পাথৰিঘাট তহচীনৰ ৰায়তৰিলাকে এটা সৰুৱা বিদ্ৰোহ ৰে ঘটনা ঘটাই, কিছুমানে ৰাজকীয় শান্তিক এক গুলী খাই সে এৰিৰ লগন্না | হৈছিল। পিছে, সেই একাৰিত নিৰিখ দুয়া অসমীয়া এলাৰ পৰুে ৰৰ সহনীয় যেন | (১) মণিপুৰ খুৰা যিকেৰিত এজন ভীমৰা পুৰুৰ আছিল। যে বিল গেণীয় বৰ ভাৰত ভিী মালি। [ ১৬৫ ] অসমত বৃটি, গৱৰ্ণমেণ্টৰ পাতনি হোৱাত, ভাৰত গৱৰ্ণমেন্টে পুনৰ সুবিচাৰ কৰি তাতকৈ অলপ কমাই এটা নিয়মীয়া নিৰিখ ধাৰ্য কৰি দিয়ে। চাৰ চাৰ্লচ, চে, লায়েল-চাৰ উইলিয়াম ওৱা দুটীত যাওঁতে, ১৮৯০ জালৰ ১৭ জুলাইৰপৰা ৪ অক্টোবৰলৈকে, চাৰ চালচ, হেমচ, লায়েল একটিং চীফ কমিচনাৰ হৈছিল। তেওঁ এজন বুৰঞ্জী পিপাসু শাসনকৰ্তা আছিল (১)। | মিষ্টাৰ এইচ. জে. কটন চাৰ উইলিয়াম ওয়াৰ্ড চাহাবে পেচ লৈ কামৰপৰা মেলানি লোৱাত, ১৮৯৬ এটাৰৰ নবেম্বৰ মাহত, অনবোেল মিটাৰ এইচ. জে কটন (পাচত চাৰ হেৰি কটন) অসমৰ চীফ কমিচনাৰ হৈ আহে। তেওঁৰ আমোলত, ঐ: ১৮৯৭ চনৰ ১২ জুনত, এটা অতি ভয় ভূমিকম্প অসমৰ ৰাষানী খিলং আৰু আন আন নগৰ উছনায় কৰে। ১৮৯৮ টাত লুচাই পাহাৰৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ ভাগ একেলগ কৰি, অসমৰ চীফ-কমিচনাৰ অধীনত ৰখা হয়। তেওঁৰ দিনতে ভাৰতবৰ্ষৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল বা বাই লাট লৰ্ড কান চাহাৰ বাহাদুৰে ১৮৯৯ টাত গুৱাহাটী, তেজপুৰ আৰু ডিব্ৰুগড়ত পদাৰ্পণ কৰেহি। লৰ্ড কাৰ্জনে অসমৰ অতি উজনি ভাগ মাৰ্ঘেৰীত, লিডু প্ৰভৃতি ঠাইলৈকে পৰ্যটন কৰে। তেওঁ ডিব্ৰুগড়, তেজপুৰ আৰু গুৱাহাটীত অসমৰ এজাৰপৰা অভিনন্দন পত্ৰ গ্ৰহণ কৰিছিল। গুৱাহাটীত অসমৰ সকলো জিলাৰ মূৰিয়াল মানুহৰে সৈতে গঠিত এখন বিৰাট দৰবাৰ বহিছিল; তাত প্ৰজাসকলৰ ফালৰপৰা ঘাই লাট বাহাদুৰক সন্মান কৰি এখনি অভিনন্দন-পত্ৰ দিয়া হৈছিল। চাৰ হেৰি কটন চীফ-কমিচনাৰ যত্নতে গুৱাহাটীত পুনঃ দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ কলেজ এটা আৰু ডিব্ৰুগড়ত ‘বেৰি-হোৱাইট-মেছিলে স্কুল স্থাপিত হয়। কটন বাহাদুৰে উনৈছ আৰু কুৰি দুটা শতাব্দীৰ ভাৰত-সম্ৰাজ্ঞী মহাৰাণী ভিক্টোৰিয়া ১৯•• ষ্টাফত বগী হোৱাত, তেওঁৰ বৰপুত্ৰ সপ্তম এভোৱাৰ্ড ইংলণ্ডৰ মহাৰজা আৰু ভাৰতবৰ্ষৰ সম্ৰাট হয়। চাৰ হেৰি কটন, পেচনত যোৱাৰ দুৰছৰৰ পাচত, ঃ ১৯০৪ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত, ভাৰত-কংগ্ৰেছ মহাসভাৰ সভাপতি হৈ অহাৰ চেগতে, তেওঁ আকৌ এবাৰ অসম চৰলৈ আহিছিল। তেওঁৰ প্ৰদাৰকতাৰ টি এ সমীয়া ৰাইজে গুৱাহাটীৰ কাৰ্জন হল’ত মাল পাথৰৰ কটন এতিমূৰ্তি এটা : ১৯০৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত প্ৰতিষ্ঠা কৰে। তেওঁৰ সৰ্বোচ্চ কীতি কটন কলেজ অসমত অণি জিলিকি আছে। | চাৰ নেকিলাৰ:-১৯ এটাৰৰ এপ্ৰিল মাহত কটন চাহাবে কী কামৰপৰা এনীয়াকৈ মেলানি লোৱাৰ অভিপ্ৰায়ে টা লৈ যোৱাত, এনৰেৰোল মিষ্টাৰ

েবি. (পাচত চাৰ বেফিল্ড) ফুলাৰ চাহাৰে অসমৰ চীফ কমিচনাৰী শাসনভাৰ গ্ৰহণ

(১) চাৰ এৱাৰ্ড সেই অসম বুৰী" পাক লাগি চাৰ চাৰ্লচ লায়েলৰ প্ৰেৰণাৰে ফল। বেলে- in 18, sir Charlon byall, c. s. i, who was then officiating a chief Commi. sion of Mon, pointed out that the time bad come for sustained and systembe wace Neth prog of deatruction of such ashonico manuaript sri survive , b 4 , f rew up them for the p oeution o horipal ৪ in a province"Introduction to "Eitor of Age," by Mr. ১. . ১an 08 to heornment of Mam, [ ১৬৬ ] কৰেহি। এই জনা চীফ কমিচনাৰৰ শাসনৰ কালতে ঃ ১৯০২ চনৰ ২৬ জুন তাৰিখে ইংলণ্ডত আৰু ভাৰতবৰ্ষৰ নানা দেশত ভাৰত-সম্ৰাট মহাৰজা সপ্তম এভোৱাৰ্ডৰ ৰা- ভিষেক-উৎসৰ পতা হয়। গাওঁবুঢ়াক বঁটা দান, মৌজাদাৰী প্ৰথা পুনঃ প্ৰচলন, শিক্ষা- বিগৰ উয়ত নতুন নিয়ম, অসমীয়া সাহিত্য কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বি, এ, পৰীক্ষালৈকে প্ৰচলন, মাটিৰ কুৰিবছৰীয়া বৰষ্ঠী, চকাৰী পদত অসমীয়াৰ আগবাছনি গান, দুখীয়া আহোম ছাত্ৰক বিনা-মাচুলে গৱৰ্ণমেন্ট ফুল-পঢ়াশালি আৰু কলেজত পঢ়িবলৈ চত্ৰ ন প্ৰভৃতি ভালেমান এলাহিতকৰ কাৰ্য তেওঁৰ আমোলত সম্পাদিত হয় (১)। তেওঁৰ শাসনতে : ১৯৩৫ চনৰ ১৬ অক্টোবৰ তাৰিখে, বঙ্গদেশৰপৰা চট্টগ্ৰাম, ঢাকা, ময়মনচিং, চাহী, দিনাজপুৰ, মালদহ, জলপাইগুৰি, প্ৰভৃতি বিভাগ আৰু কেইখনমান বিলা অসমত লগ লগাই, “পূৰ্ব আৰু অসম” নামেৰে নতুন প্ৰদেশ সৃষ্টি কৰি, এজন দুৰণীয়া লাট বা লেফটেনেন্ট গৱৰ্ণৰৰ শাসনত ৰখা হয়। আক, চাৰ বেফিল্ডফুলাৰ চাহাৰেই সেই নতুন এদেশৰ প্ৰথম দুৱলীয়া লাট। স, গত আৰু লও সমসাময়িক কথা:কৰ্ণেল কিটিং অসমৰ পোন প্ৰথম চীফ কমিচনাৰ। চাৰ বেফি, ফুলাৰ এই ছোৱা শাসনৰ সদৌশেহতীয়া চীফ কমিচনাৰ। ১৮৯৭ টা ১২ জুনত এটা বৰ ডাঙ্গৰ ভূইপৰ উৎপাত হৈছিল। ঐঃ ১৮৯০ চনত মণিপুৰত এটা ভয়ানক বিদ্ৰোহ হয়। সেই বিদ্ৰোহ কমাবলৈ যাওঁতে চীফ কমিচনাৰ মিঃ কুইন্টন কটা যায়। ১৮৯৯ খ্ৰীষ্টাব্দত ভাৰতবৰ্ষৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল লৰ্ড কাৰ্জন অসম পৰ্যটনলৈ আহিছিল। ১৯০০ খ্ৰীষ্টাব্দত, ইংলণ্ডত, ভাৰতবৰ্ষৰ সম্ৰাজ্ঞী ইংলণ্ডৰ পটোৰী মহাৰাণী ভিক্টোৰীয়া বগী হয়। মহাৰাণ ভিক্টোৰীয়াই তিনি কুৰি বছৰ ৰাজপাট খাইছিল। মহাৰাণী ভিক্টোৰীয়াৰ সমান প্ৰখ্যাতী আৰু পূজনীয়া পটেশ্বৰী পৃথিবীত আজিলৈকে আন কোনো হোৱা নাই। হোজা অশিক্ষিত গাঁৱলীয়া ভাৰতীয় প্ৰজাই আজিকোপাতি “মহাৰাণী দোহাই দি শান্তি আহ্বান কৰে। ঐঃ ১৯•• চন আৰণতে মহাৰাণী ভাৰতেশ্বৰী ভিক্টোৰীয়া বগী হোৱাত, তেওঁৰ বৰপুতেক যুৰ প্ৰিল অৱ ওৱেলচে সপ্তম এভোৰ্ড নাম লৈ, বৃটিচ ৰাজসিংহাসনত বহি, ভাৰত-সম্ৰাট হয়। তেওঁ অতি শান্তিপ্ৰিয় ৰা আছিল; সেই আপাহতে সম্ৰাট সপ্তম এভোৱাৰ্ড পৃথিৰীত “শান্তি ৰক্ষক আখ্যাৰে প্ৰখ্যাত আছিল। | অসমত এইছোৱা চীফ কমিচনাৰী শাসনৰ কালত ভাৰতবৰত লৰ্ড নৰ্থক, লৰ্ড লিটন, লৰ্ড বিপন, শৰ্ড ভৰিণ, লৰ্ড লেভাউন, লৰ্ড এলগিন (২) আৰু লৰ্ড কান এই কেইজন গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেল তাইৰয় হয়। সেই কালত, লৰ্ড লিটন আমোসত, মহাৰাণী ভিক্টোৰীয়াই আত সম্ৰাজ্ঞী ৰা ভাৰতেশ্বৰী খিতাপ লোলঞ্জ বিপনৰ দ্বাৰাই জাতৰত ৰায়শাসনৰ আৰ্হি মিউনিটিপাশিল স্থাপন; তফৰিণৰ দিনত। | (১ চাৰ মেৰি ফুলাৰৰ চীফ কমিচনাৰী আদালতে, চকাৰী মিমতে, এই লেখকক চুপাৰি- টেন্টে পাতি তেওঁৰ আৱধানত চাৰিৰ অসমীয়া শিকল আৰু লাগপুৰলৈ পলাইনে মত শিক্ষাত লৈগত ৰাই অনোনা হয়। সেই হেমতে এই লেখকই দামেৰে ব্যায়ামগুৰি এখন দিগনেটে প্ৰচাৰ কৰে। এসমত কোন শিক্ষামন এৰভিৰি। [ ১৬৭ ] অসমত বৃটি, গৱৰ্ণমেণ্টৰ পাতনি মহাৰাণী ভিক্টোৰীয়াৰ ৫০ বছৰীয়া শাসন উপনীয় সোণালী জুবিলি; এলগিনৰ দিনত মহাৰাণী ভিক্টোৰীয়াৰ • বছৰীয়া ৰাজত্বৰ হীৰাৱতী জুবিলি; কাৰ্জনৰ আমোলত ইংলণ্ডত ভাৰততাৰী ভিক্টোৰীয়া অগী হোৱা, সম্ৰাট সপ্তম এভোৱাৰ্ড ৰাজপাটত উঠা, গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ অসম আগমন, বাছেদনৰ উৎপাত, পূৰ্ববঙ্গ আৰু অসম দেশ গঠন আৰু তাৰ শাসন কাপে নতুনকৈ এজন লেফটেনেন্ট গৱৰ্ণৰ বা দুৱৰীয়া লাট চাহাবৰ বিষয়- বাব দা এইবোৰই ঘাই ঘটনা। লেফটেনেন্ট গৱৰ্ণৰী গৱৰ্ণমেন্ট চাৰ সেলট হেয়াৰঃ- ১৯০৬ চনৰ ১৯ আগষ্টত চাৰ ৱেমফিল্ড ফুলাৰ চাহাবে তেওঁৰ বিষয়বাব ইস্তফা দি যাবলগীয়া হোৱাত, অনৰেৰোল মিটাৰ এল, (পাচত চাৰ লেঞ্চল) হেয়াৰ চাহাব “পূৰ্ববঙ্গ আৰু অসম” প্ৰদেশৰ দুৱলীয়া গৱৰ্ণৰ হয়। তেওঁৰ শাসনকাল বঙ্গৰিভাগৰ উৎপাত-অশান্তিৰে পূৰ্ণ আছিল। তেওঁৰ আমোলত, ১৯০৮ খ্ৰীষ্টাৰৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত, যোৰহাটত এখন কৃষি আৰু শিল্প প্ৰদৰ্শনী বিৰাট মেলা পতা হৈছিল। চাৰ লেঞ্চলট হেয়াৰৰ আমোত নতুন প্ৰদেশৰ ব্যৱস্থাপক সভাত মিঃ মাণিকচন্দ্ৰ বৰুৱাক মুখ্য কৰি, তিনিজন অসমীয়া আৰু এজন চাহকৰ ইংৰাজ অসমৰ প্ৰতিনিধি সভ্য নিযুক্ত হয়। তেওঁৰ দিনতে ৰঙ্গিয়াৰপৰা টংলালৈ উত্তৰপৰীয়া ৰেলওৱে লাইন বঢ়োৱা হয়, আৰু পাতুঘাটৰ উত্তৰপাৰৰ আমিনগাওঁ ষ্টেচনৰপৰা পোনাই কলিকতালৈ চমু ৰেল-বাট যুগুত হৈ উঠে। এই শাসনতে, ১৯১১ এটাৰৰ মাৰ্চ মাহত, আবৰ পৰ্বতলৈ যাওঁতে শদিয়াৰ এচিষ্টান্ট পলিটিকেল এজেন্ট মিষ্টাৰ ইউলিয়ন আৰু ডাক্তৰ গ্ৰিগ্ৰেৰচনক সদলে বৰ-আবৰে বধ কৰে; সেই বাৰে বৰ আবৰৰ বিৰুদ্ধে বৃটিচ ৰণ-যাত্ৰা কৰোৱা হয়। তেওঁৰ দিনতে ভাৰত-সম্ৰাট সপ্তম এভোৱাৰ্ড ১১১ খ্ৰীষ্টাৰত স্বৰ্গী হয়; আৰু যুৱৰাজ এ (তেতিয়াৰ প্ৰি, অৱ ওতে) পঞ্চম জজ নামেৰে গ্ৰেট ব্ৰিটেইন আৰু আয়ালণ্ডৰ ৰাজপাটত উঠি ভাৰতৰৰ আট হয়। ১৯১১ খ্ৰষ্টাব্দৰ আগষ্ট মাহত পাঁচ বছৰ পূৰ্ণ কৰি, চাৰ লেটু হেয়াৰ চাহাবে এই এদেশৰপৰা পেনত বিদায় লয়। | চাৰ চাৱাৰেণী:-১৯১১ খ্ৰীষ্টাব্দ, ২৩ আগষ্টৰপৰা চাৰ চাৰ্লচ টুৱা বেশী চাহাৰ বাহাদুৰ পূৰ্বৰ আৰু অসম” এদেশৰ দুৱলীয়া লাট (লেফটেনেন্ট, গৱৰ্ণৰ) হৈ আছে। এখেত অসমৰ আগৰ চীফ কমিচনাৰ চাৰ এচ. চি বেণী চাহাৰ বাহাদুৰৰ ভতিজা। চাৰ চাৰ্লচ ৰেলী ইয়াৰ আগেয়েও, ১৯০৮ ষ্টাৰত তিনিমাহৰ নিমিত্তে এই দেশৰ একটিং দুলীয়া লাট হৈছিলহি। সেই অলপ সময়ৰ ভিতৰতে তেখেতে কেইটা গতিয়াল কহিতকৰ কাৰ্য সাধন কৰে; তাৰ ভিতৰত মীয়া ভাষা আৰু সাহিত্যৰ উকিতে তেখেতে যি কৰিলে, দি অসমীয়া জাতীয় স্মৃতিফলিত পতে

মিলিকি থাকি। [ ১৬৮ ]

ভাৰত সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ্জ মহাৰজাৰ ভাৰতলৈ আগমন


 ১৯১১ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ডিচেম্বৰ মাহত সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ আৰু সম্ৰাজ্ঞী মেৰী মহাৰাণীয়ে ভাৰতবৰ্ষত পদাৰ্পণ কৰেহি। ১২ ডিচেম্বৰৰ দিনা ভাৰতৰ পুৰণি ৰাজধানী দিল্লী নগৰীত এখন বিৰাট দৰবাৰ পতা হয়। সেই দৰবাৰলৈ ভাৰতৰ সকলো ঠাইৰেপৰা প্ৰজা প্ৰতিনিধি বাছি নিয়া হৈছিল। অসমৰো গণ্য মান্য জনচাৰেক বৰমূৰীয়া লোকক নিমন্ত্ৰিত হৈ সেই সভালৈ গৈছিল। ভাৰতবৰ্ষৰ মিত্ৰ-ৰাজসকল, ভাইচৰয় গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল, প্ৰধান প্ৰধান বিষয়া, সদস্য আৰু প্ৰতিনিধি প্ৰজাকে আদি কৰি সভাস্থ সকলোৱে সম্ৰাট সম্ৰাজ্ঞীৰ ওলগ লৈছিল গৈ। দৰবাৰত সম্ৰাটে ভাৰতবাসীৰ শিক্ষাৰ অৰ্থে সৰহীয়াকৈ অৰ্থ দান কৰা, সৈনিক বিভাগৰ কিছুমান ওখ-খাপৰ পদ ভাৰতবাসীলৈ আগবঢ়োৱা আদি গোটাচেৰেক ‘বৰ’ দান কৰে; গৱৰ্ণৰজেনেৰেল লৰ্ড হাৰ্ডিঞ্জে সেই ‘বৰ’ ঘোষণা কৰে। তাৰ পাচত সম্ৰাটে স্বয়ং কলিকতাৰ সলনি দিল্লীত ভাৰতবৰ্ষৰ ৰাজধানী পতা, অসমত নতুনকৈ নকাউন্সিল চীফ কমিচনাৰী গৱৰ্ণমেন্ট পতা, আৰু আগেয়ে বেলেগ কৰা বঙ্গক আকৌ যোৰা লগাই বিহাৰ, ছোটনাগপুৰ আৰু উড়িষ্যৰে সৈতে এখন সুকীয়া গৱৰ্ণৰী প্ৰদেশ পতাৰ কথা ঘোষণা কৰে। সেইদিনা ভাৰতৰ সকলো ঠাইত আনন্দ-উৎসৱ পতা হৈছিল। অসমত নগৰত বাজেও, গাৱে-ভূঞে বাস কৰা সৰল ৰাজভক্ত প্ৰজাবৃন্দই ৰাজকীয় উৎসৱ পাতিছিল। দিল্লীৰ ৰাজকীয় উৎসৱ সমাপন কৰি, সম্ৰাটে নেপালত চিকাৰ কৰিবলৈ যায়। তাৰ পাচত, কলিকতালৈ অহাত, তেখেতক মহাসমাৰোহেৰে অভ্যৰ্থনা কৰা হয়। ১৯১২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ জানুৱাৰী ৮ তাৰিখে, সম্ৰাট আৰু সম্ৰাজ্ঞীয়ে কলিকতা এৰি, বোম্বায়েদি বিলাতলৈ ওলটা যাত্ৰা কৰে। বৃটিচ ৰজাসকলৰ ভিতৰত ভাৰত-সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জেই পোন প্ৰথমে ভাৰতবৰ্ষত পদাৰ্পণ কৰেহি। সম্ৰাট আৰু সম্ৰাজ্ঞীৰ প্ৰজালৈ আন্তৰিক মৰম, কৰুণা আৰু সহানুভূতিৰ চানেকি চাই সকলো ভাৰতীয় প্ৰজাৰ ইয়াত আনন্দ উপচি পৰিছিল। মহাৰজা সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ আৰু মহাৰাণী মেৰী সম্ৰাজ্ঞীৰ আগমনৰ কথা ভাৰতবাসীৰ স্মৃতি ফলিত চিৰকাললৈ অঙ্কিত থাকিব।

অসম-ভাৰত-ইংলণ্ডীয় সমসাময়িক কথা


 “পূৰ্ববঙ্গ আৰু অসম” প্ৰদেশ ছবছৰ মাথোন টিকিছিল। তাৰ ভিতৰত তিনিজন লেফটেনেন্ট গৱৰ্ণৰ হয়; তাৰে এজনে হে পূৰাকৈ পাঁচ বছৰ বিষয়-বাৰ ভোগ কৰিবলৈ পায়। শেহৰ জন চাৰ চাৰ্লচ ষ্টুৱাৰ্ট ৰেলী চাহাবে মুঠেই পাঁচ মাহমান হে এই নতুন প্ৰদেশৰ নিগাজি শাসনকৰ্তা হৈছিলহি। তাৰ ভিতৰতে তেওঁ ভালেমান দেশহিতকৰ অনুষ্ঠানত হাত দিছিল, আৰু অসমীয়া সাহিত্যৰ উন্নতিবিধায়ক কাৰ্য্য কৰিছিল। খ্ৰীঃ ১৯০৬ চনৰপৰা ১৯১১ চনলৈকে এই ছবছৰত ভাৰতৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল লৰ্ড মিন্টোৰ (২য়) শাসন সমাপন আৰু লৰ্ড হাৰ্ডিঞ্জৰ (২য়) আৰম্ভণ হয়। লৰ্ড মিন্টো এজন সুবিজ্ঞ আৰু সাহিত্যানুৰাগী গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল আছিল। লৰ্ড মিন্টোৰ শাসনকালত [ ১৬৯ ] সিফালে ইংলণ্ডত সুপ্ৰখ্যাত সাহিত্যিক লৰ্ড মৰ্লী ভাৰত মন্ত্ৰী (Secretary of state for India), ইফালে চাৰ চাৰ্লচ ষ্টুৱাৰ্ট বেলী “পূৰ্ব্ববঙ্গ আৰু অসম” প্ৰদেশৰ দুৱলীয়া লাট আছিল; সেই সু-ছেগতে কৰ্ণেল গৰ্ডন অসম উপত্যকাৰ কমিচনাৰৰ প্ৰস্তাৱ, চাৰ চাৰ্লচ ষ্টুৱাৰ্ট বেলী দুৱলীয়া গৱৰ্ণৰৰ সমৰ্থন, লৰ্ড মিন্টো গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ অনুমোন আৰু লৰ্ড মৰ্লী ভাৰত-মন্ত্ৰীৰ (Secretary of state for India) মঞ্জুৰী মতে, খ্ৰীঃ ১৯০৯ চনত, এই অসমীয়া সাহিত্য-সেৱীক, অসমীয়া ভাষা আৰু সাহিত্যৰ উন্নতিকল্পে এটি সাহিত্যিক পেঞ্চন দান কৰা হয়। লৰ্ড মিন্টোৰ শাসনকাৰত ভাৰতৰ উন্নতি-বিধায়ক ভালেমান সদানুষ্ঠানৰ উপৰি, যুৱৰাজ ‘প্ৰিন্স অৱ ওৱেলচৰ' (পাচত সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ) ভাৰত পৰ্যটন, সম্ৰাট সপ্তম এডোৱাৰ্ডৰ পৰলোক প্ৰাপ্তি এইবোৰ ঘাই ঘটনা; তাত বাজে, পূৰ্ব্ববৰ্তী গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল লৰ্ড কাৰ্জনৰ শাসনত হোৱা বঙ্গ বিচ্ছেদৰ ফল-স্বৰূপ, বঙ্গ আৰু অসমত শাসন সংক্ৰান্ত বিসঙ্গতি ঘটি চৌপাশে অশান্তি বিয়পি পৰিছিল। লৰ্ড হাৰ্ডিঞ্জৰ আমোলত “পূৰ্ব্ববঙ্গ আৰু অসম প্ৰদেশৰ যোৰা ছিঙ্গি,পুনৰপি পূৰ্ব্ববঙ্গক মূল বঙ্গৰ লগ লগাই, অসম প্ৰদেশক আকৌ সুকীয়াকৈ সকাউন্সিল চীফ-কমিচনাৰী শাসনত ৰখা হয়; তাত বাজেও, “বিহাৰ আৰু উৰিষ্যা” প্ৰদেশ গঠন, বঙ্গ-প্ৰেচিডেন্সিৰ সৃষ্টি, সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ্জ আৰু সম্ৰাজ্ঞী মেৰী মহাৰাণীৰ ভাৰত আগমন,দিল্লীত সপত্নীক সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ্জ ৰাজ্যাভিষেক, ইউৰোপত প্ৰখ্যাত জাৰ্মাণ-যুদ্ধৰ আৰম্ভণ, এইবোৰ লৰ্ড হাৰ্ডিঞ্জৰ আমোলৰ প্ৰধান ঘটনা।

সকাউন্সিল চীফ-কমিচনাৰী গৱৰ্ণমেন্ট

 চাৰ আৰ্চডেল আৰ্লঃ - ১৯১১ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ১২ ডিচেম্বৰত ভাৰত সম্ৰাট মহাৰজা পঞ্চম জৰ্জে দিল্লী দৰবাৰত স্বয়ং ঘোষণা কৰা মতে, ১৯১২ খ্ৰীষ্টাবৰ ১ এপ্ৰিলৰপৰা অসম-প্ৰদেশ আকৌ আগৰ দৰে সুকীয়া হৈ, সকাউন্সিল চীফ কমিচনাৰৰ শাসনাধীনলৈ আহে। অনৰেবোল চাৰ আৰ্চডেল আৰ্ল বাহাদুৰ এই নতুন সকাউন্সিল গৱৰ্ণমেণ্টৰ প্ৰথম চীফ কমিচনাৰ হয়। অসম সুকীয়া প্ৰদেশৰূপে পুনৰ্গঠিত হোৱাৰ পাচত,ভাৰতবৰ্ষৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ ১৯১২ খ্ৰীষ্টাব্দ ১৪ নবেম্বৰৰ ঘোষণা মতে, ১৯১৩ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ২ জানুৱাৰীৰপৰা অসম গৱৰ্ণমেন্ট চলাৰৰ নিমিত্তে চীফ কমিচনাৰ বাহাদুৰৰ এখন ব্যৱস্থাপক সভা বা লেজিচলেটিভ কাউন্সিল গঠিত হয়। সেই কাউন্সিলত ১৯০৯ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ‘ইণ্ডিয়া-কাউন্সিল-আইন’ অনুসৰি, ১১ জন প্ৰজাৰ ৰাছনিমতে আৰু ১৪ জন গৱৰ্ণমেণ্টৰ বাছনিমতে, মুঠ ২৫ জন মাননীয় সদস্য বা অনৰেবোল মেয়ৰ নিযুক্ত হয়। অসম-গৱৰ্ণমেন্ট সৃষ্টি হবৰেপৰা অসমৰ চীফ কমিচনাৰক লেজিচলেটিভ কাউন্সিল দিয়া


• "Special Literary Despatch - His Majesty's Secretary of State for India, No. 12, Financial, of 12th January, 1909, received with the Government of India F. D. No. 991.P. of 11.2.09, granting a special Literary pension of Rs. 25/- per month to Sreejut (now Rai Bahadur) Padmanath Gohainbarooah in recognition of his merit as a writer and in order that he may devote the remainder of his life to the advancement and development of Assamese literature.” ২২ [ ১৭০ ] অসমৰ বুৰী সেয়ে প্ৰথম। অসত তালিকা দিয়া অনবোেল মোৰসকলৰে সৈতে অসমৰ সেই পোন- প্ৰথম কাউন্সিল গঠিত হয়। | পোন-প্ৰথম অসম-কাউন্সিল গৱৰ্ণমেন্ট নমিনেটে, মেৰ ১। অনবোেল চাৰ আৰ্চতে আল, কে. চি. আই. ই; আই. চি. এচ, | অসমৰ চীফ কমিচনাৰ-বেচিডেন্ট। । অনবোেল কৰ্ণেল পি. আৰ. টি. গৰ্ডন, চি এচ. আই; আই. এ. অসম উপত্যকাৰ কমিচনাৰ—ভাইচ, এচিডেন্ট। ৩। অনবোেল মিঃ এফ. চি হেনিকাৰ, আই. চি. এচ. | চুমা উপত্যকাৰ এটিং কমিচনাৰ-মেম্বৰ। ৪। এনৰেবোল মিঃ ডব্লিউ জে. ৰী, আই. চি. এচ. চীফ কমিচনাৰৰ চীফ চেক্ৰেটৰী-মেম্বৰ। ৫। এনৰেৰেল মেজৰ ডব্লিউ. এম. কেনেভি, আই এ. চীফ কমিচনাৰৰ চেকেণ্ড চেক্ৰেটৰী-মেম্বৰ। ৬। অনবোেল কৰ্ণেল আৰ. এন. কেম্বেল, আই. এম. এচ , চি. আই. ই. | ইম্পেক্টৰ-জেনেৰেল, মেডিকেল ডিপাৰ্টমেন্ট-মেম্বৰ। ৭। অনবোেল মিঃ মেকচুইট, চি. ই. চীফ ইঞ্জিনিয়াৰ- ৮। অনবোেল মিঃ জে. আৰ. কনিংহাম, এম, এ, | শিক্ষাবিভাগৰ ভিৰেক্টৰ-মেম্বৰ। ১। অনবোেল মিঃ জে. এফ. গ্ৰেহেম, আই চি. এচ. | অসম উপত্যকাৰ চেচ জমে। ১•। অনবোেল বায়বাহাদুৰ পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, এম. আৰ. এ. এচ. সাহিত্যিক পেঞ্চনাৰ, আহোম-প্ৰতিনিধি-মেম্বৰ। ১১। অনবোেল মিঃ এ. বি. হাওকি, ৰেলৱে কাৰখানাদি প্ৰতিনিধি,-মেম্বৰ। ১২। অনৰেবোল বাহাদুৰ প্ৰভাত বৰুৱা, | অসমৰ জমিদাৰ সাম্প্ৰদায়িক প্ৰতিনিধি—মেম্বৰ। ১৩। অনবোেল ৰায় বাহাদুৰ দুলালচন্দ্ৰ দেব, আইন-উপদেষ্টা ১০। এনৰেৰোল ৰায় বাহাদুৰ ৰমণীমোহন দল, ব্যৱসায়িক বে। এৰি নিৰ্বাচিত ৰে ১৫। এনৰেৰোল মিঃ মাণিক বৰুৱা মিউনিদিপালিটীৰ (ক) অনবোেল যায় বাহাদুৰ ফণীধৰ চলিহা এতিনিধি ১৬। নৰেবোল মিঃ কামিনীকুমাৰ চল যে। ১৭। নৰেৰোল মিঃ ভণৰাম ফুকন, বাৰিটাৰ মাগিৰীৰ এতিনিধি ১৮। নৰেনোল ৰাৰু নলিনীকান্ত মন্তিৰ [ ১৭১ ] অসমত বৃটিছ, গৱৰ্ণমেণ্টৰ পাতনি ১৯। এনৰেৰেল। বাহাদুৰ নাম ৰা লোকালবোৰ্ত ২। নৰেবোল ৰায় বাহাদুৰ সীমোহন দাস প্ৰতিনিধি মেষৰ। ২১। এনৰেবোল খানবাহাদুৰ আৰুল মজিদ মূলশান এতিনিধি ২২। এনৰেৰোল চাৰ চৈয়দ মহম্মদ চাইল। ২৩। অনবোেল মিষ্টাৰ চি. টি. ফাৰ্বচ ২৪। অনবোেল মিঃ ভনিউ, টি. ক্যাথকাৰ্ট চাহ-বাগিচাৰ প্ৰতিনিধি মেষৰ। ২৫। অনবোেল মিঃ চি. এল. প্ৰিন্সেল অসম-কাউন্সিলৰ ন-অফিচিয়েল মেম্বৰসকলৰ বাছনি মতে অনবোেল ৰায়বাহাদুৰ ঘনশ্যাম বৰুৱাই, ইন্ডিয়া কাউন্সিল মেম্বৰ নিৰ্বাচিত হৈ, অসম-কাউন্সিলৰ আসন এৰি দিয়াত, তেওঁৰ ঠাইত জনৰেৰোল মিঃ এ. এস. প্লেফেয়াৰ লোকালবোৰ্ডৰ মেষৰ নিৰ্বাচিত হয়। অসম গৱৰ্ণমেণ্টৰ আইন উপদেষ্টা বা লিগাল বিমামব্ৰাঞ্চাৰ মনৰেবোল মিঃ আবুল মজিদ বাৰিাৰ অসম-কাউন্সিল মেম্বৰ মনোনীত হোৱাত, অনবোেল ৰায় দুলাল দেব বাহাদুৰে তেওঁৰ আসন এৰি দিবলগীয়া হয়। আৰু, ইণ্ডিয়া কাউন্সিলৰ অসম অফিচিয়েল প্ৰতিনিধি-মেম্বৰ অনুৰেঘোল মিঃ জে. চি. আৰবথনট, চি. আই. ই. চুটীৰপৰা আহি তেওঁৰ নিগাজি বিষয়-বাব চুমা উপত্যকাৰ কমিচনাৰী পদ লোৱাত, অনবোেল মিঃ হেনিকাৰে অসম-কাউন্সিলৰ আসন তেওঁক এৰি দিবলগীয়া হয়। | অনবোেল চাৰ আছে আল বাহাদুৰৰ আমোত অসম-প্ৰদেশ-হিতক ভালেমান মহৎকাৰ্য্য সাধিত হয়। তাৰ ভিতৰত (১) অসমত আইন-কলেজ (Earle Law College) এটি স্থাপন, (২) গাঁৱলীয়া স্বাস্থ্যৰ উন্নতি-বিধান, (৩) গাঁৱত বিত খোৱাপানী যোগানৰ প্ৰশস্ত ব্যৱস্থা, (৩) অসম প্ৰদেশত যাতায়াত সুচল বঢ়োৱা, (৫) স্বায়ত্তশাসন শিক্ষা দিয়াৰ অৰ্থে গাঁৱলীয়া সমাজ সংগঠন, (৬) লোকাল চেল, গৱৰ্ণমেন্ট আইন বা অসমত বায়ত্তশাসন ক্ষমতা দিয়াৰ ব্যৱা প্ৰচাৰ, (৭) আহোম উন্নতিকল্পে সিবিলাকক বিবিধ বিষয়ত গৱৰ্ণমেণ্টৰ বিশেষ অনুগ্ৰহ দান, (৮) আগৰদিনীয়া পুখি, বুৰঞ্জী, চিত্ৰিত শিল, তামৰ ফলি আৰু খনিকৰী কাৰ্য্যৰ চিন সুৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা, (১) অসমত শিল্প-শিক্ষাধিৰ উন্নতি বিভাৰৰ মোন, এই বিলাকেই প্ৰধান। কৈ কৰলৈ গ'লে, এইজনা চীফ কমিচনাৰ আমোলত অসমৰ উন্নতিৰ এটা এনি যুগান্তৰ ঘটে। চাৰ আৰ্চলে আল মাহৰ চুঙ যাওঁতে, ১৯১৪ চনৰ ১৫ এপ্ৰিলৰপৰা অসম উপত্যকাৰ কমিচনাৰ মনৰেৰেল লেফটেনেন্ট কৰ্ণেল পি. আৰ. টি. গৰ্জন অসমৰ একটিং চীফ কমিচনাৰ হয়। পিচে, তেওঁৰ অস্থায়ী শাসনৰ কাল পূৰ্ণ হবলৈ নৌ পাওঁতেই, ইংলণ্ডত বৃটিচৰাজে জন্মনিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰিবলগীয়া হয়; আৰু সেই হেতুকে দুটাৰ কাল উকলিৰলৈ নৌ পাওঁতেই, চাৰিমাহৰ অন্তত, চাৰ আচঁডেল আলে আকৌ অসম শাসনৰ তাৰ লৰহি লগাত পৰে। কাৰপৰা উলটি আহি চাৰ আচঁছেলে এই দেশৰ উপকাৰৰ ৰেকেইটা মহৎ গৰু কাৰ্যত পৰিণ কৰেহি। তাৰ ভিতৰত গুৱাহাত আল-কলেজ” নামেৰে আইন-লে এতিষ্ঠা আৰু অসম শোফান সে [ ১৭২ ] ১৭ অসমৰ বুৰী গৱামেট ইন এচাৰ এই দুটা প্ৰধান। তাৰ পাচত, “মিউনিচিপাল বিল” হাতত লোৱা হৈছিল, কিন্তু সি কাৰ্যত ফলিয়াবলৈ নৌ পাওঁতেই তেওঁৰ দিন উকলিল। আল বাহাৰৰ শাসনকালত, ১৯১৪ খ্ৰীষ্টাব্দৰ • আগষ্ট তাৰিখে, বৃটিচ-ৰাৰে অৰ্মান ৰজাৰ বিৰুদ্ধে ৰ ঘোষণা কৰে। অলপ দিনৰ পাচত সি এখন অপূৰ্ব মহাৰণত পৰিণত হয়। সেই মহাৰণত এপক্ষে জাৰ্মানি, অতীয়া, তুৰ আৰু বুলগেৰিয়া এই চাৰিখন; আন পক্ষে ফ্ৰান্স, বৃটেইন, ইটালী, বেলজিয়াম, চাৰ্ভিয়া, মন্টেনিগ্ৰো, ৰুমানিয়া, কচিয়া, জাপান, উত্তৰ-আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য প্ৰভৃতি ২৬ খন সাম্ৰাজ্য লগ লাগিছিল। সেই মহাৰণে দুয়োপক্ষ অশেষ ধন-জন নাশ কৰি পৃথিৱীত মহাপ্ৰলয় ঘটোৱাৰ নিচিনা কৰে। সেই মহাৰণৰ সংসৰ্গতে চাৰ আৰ্চভেল লৰ সকাউন্সিল গৱৰ্ণমেণ্ট আৰু এবছৰলৈ বঢ়োৱা হয়; কিন্তু ৰণৰ সামৰণি নৌ-পৰোতেই, তাৰ তৃতীয় বছৰত, খ্ৰ: ১৯১৭ চনৰ এপ্ৰিল মাহত তেওঁ পেনত অৱসৰ লয়। চাৰ আচঁডেল আৰ্ল আমেলতে ভাৰত-শাসন- সংস্কাৰ-সংক্ৰান্ত অনুসন্ধানৰ উদ্দেতে ইংলণ্ডৰপৰা ভাৰত-মন্ত্ৰী ( Secretary of state for India) ৰাইট অনবোেল এডউইন মন্টাও চাহাব বাহাদুৰে ভাৰতবৰ্ষলৈ আহি ইয়াৰ লাগতিয়াল কেলবিলাকত শাসন-সংস্কাৰ-বিষয়ক সাক্ষ্য গ্ৰহণ কৰিছিলহি। সেই প্ৰসঙ্গতে কলিকতা কেন্দ্ৰত অসমৰ প্ৰতিনিধি ৰায়বাহাদুৰ ঘনশ্যাম বৰুৱা, মিঃ গঙ্গাগোবিশ ফুকন, ৰায়বাহাদুৰ পদ্মনাথ গোহাঞিবৰুৱা, মিঃ তৰুণৰাম ফুকন, শ্ৰীযুত চন্দ্ৰধৰ বৰুৱা, ঘূত নবীনচন্দ্ৰ বৰদলৈ আৰু শ্ৰীযুত প্ৰসন্নকুমাৰ বৰুৱা এইসকলে অভিনন্দন পৰেৰে সৈতে সাক্ষ্য দিছিলগৈ। অসমৰ চীফ কমিচনাৰসকলৰ ভিতৰত চাৰ আচঁডেল আল বাহাদুৰক সৰ্বপ্ৰধান বুলিব পাৰি। কৰ্ণেল গঙল-এওঁ অসমতে বিষয়-বাৰ খাই বুঢ়া হোৱা এজন পুৰণি বৃটিচ বিষয়। সৈনিক বিভাগৰপৰা ওলাই, ঃ ১৮৮ চনত, লেফটেনেন্ট পি. আৰ. টি. গৰ্ডন শিৱসাগৰত এচিষ্টান্ট কমিচনাৰ হয়। তাৰপৰা ক্ৰমাৎ পদোন্নতি লাভ কৰি, অসম উপত্যকাৰ কেইখন জিলাতে ডেপুটী কমিচনাৰী কৰি, সদৌশেহত সেই উপত্যকাৰে কমিচনাৰ পদত নিগাজি হৈ বহে। সেই দৰেই, সৈনিক বিভাগীয় খিতাপদা ক্ৰমাৎ বাঢ়ি যোৱাত, তেওঁ কাপ্টা, মেজৰ আৰু লেফটেনেন্ট-কৰ্ণেস হয়গৈ। চাৰ আচঁডেল গাৰ্ল ছুটীত যাওঁতে, ঐঃ ১৯১৪ চনৰ ১৫ এপ্ৰিলৰপৰা ৩১ জুলাইলৈকে, লেফটেনেন্ট কৰ্ণেল গৰ্ডন বাহাদুৰ অসমৰ এটিং চীফ কমিচনাৰ হৈছিল। তেওঁ এজন সাহিত্যানুৰাগ অ্যপ্ৰিয় পুৰ আছিল। তেওঁৰ আমোসত অসমীয়া সাহিত্য আৰু অসম বুৰঞ্জীয়ে ভালকৈ এচিপ, উন্নতি লাভ কৰে। তেওঁৰ যত্নৰ ফলতে অসমীয়া অভিধান “হেমকোষ পোহৰলৈ ওলায়। কৰ্ণেল গৰ্ডনে অসমত বৃটিচৰ পূৰ্ববৰ্তী আহোম ৰাজবংশী লোক বৰ ৰা আৰু সন্মান কৰিছিল, আৰু সিবিলাকৰ উন্নতিত তেওঁ বৰ সন্তোষ পাইছিল। তেওঁ একেৰাহে বাৰ ৰছৰ কাল অসমৰ কমিচনাৰী পদত নিগা থাকি, বুঢ়া ৰয়সত সেই পদৰপৰা পেঞ্চন লৈ বিলাতলৈ যায়। চাৰ মিকচ, বিটবেল-১৯১৭ খ্ৰীষ্টাব্দৰ এপ্ৰিলৰপৰা চাৰ নিকলা, বিটুন ৰেল অসমৰ চাফ, কমিচনাৰ হয়। তাৰ আগেয়ে তেওঁ অসমৰ “ভিৰেক্টৰ গৱ লেও [ ১৭৩ ] অসমত বৃটিচ, গৱৰ্ণমেণ্টৰ পাতনি ১৭ বিক, এও এগ্ৰিকাৰৰ পদত আছিল। তেওঁৰ শাসনতে ইউৰোপৰ জাৰ্মান মহাৰণ সন্ধিৱা হৈ, খ্ৰীঃ ১৯১৮ চনৰ নবেম্বৰৰপৰা স্থগিত হয়, আৰু ১৯১৯ ঐটাৰৰ ২৮ জুনত জৰ্মনিৰ লগত সৰি ৰাপিত হয়। এই শাসনত ভাৰতবৰ্ষৰ শাসনশংকাৰ। বিষয়ক তথ্য অনুসন্ধান কৰিবলৈ লৰ্ড চাউলৰোৰ সভাপতিত্বত এখন পাৰ্লেমেন্টাৰী। কমিটীয়ে ভাৰতবৰ্ষৰ ঘাই ঘাই কেন্দ্ৰবিলাকত বহি গণ্যমান্য প্ৰতিনিধিসকলৰ সাক্ষ্য গ্ৰহণ কৰিছিলহি। অসম উপত্যকাৰপৰা আহোম এচোচিয়েচনৰ জেনেৰেল চেক্ৰেটৰী ৰায়বাহাদুৰ পদ্মনাথ গোহাঞি বৰুৱাই আহোমৰ হৈ, শ্ৰীযুত নবীনচন্দ্ৰ বৰদলৈয়ে অসম এচোচিয়েচনৰ হৈ, আৰু ৰজাৰাহাদুৰ প্ৰভাতচন্দ্ৰ বৰুৱাই জমিদাৰৰ হৈ কলিকতাত সাক্ষ্য দিছিলগৈ। তাৰ পাচত, শাসন-সংস্কাৰৰ প্ৰস্তাৱাদি ইংলণ্ডত পাৰ্নিয়ামেণ্ট ৰাজসভাত ‘বিল’ৰূপে আলোচিত হৈ “ইণ্ডিয়া গৱৰ্ণমেন্ট এক্ট” নামেৰে আইন গৃহীত হয়; আৰু সেই অনুসৰি এতিয়া ভাৰতবৰ্ষৰ শাসনকাৰ্য পৰিচালিত হৈছে। সেই নতুন আইন অনুযায়ী অসমৰ নতুন গৱৰ্ণমেন্ট স্থাপিত হোৱাৰ পাচত, ঐঃ ১৯২১ চনৰ ৩ জানুৱাৰীৰপৰা ৩ মাৰ্চলৈকে, চাৰ নিকলা বিট বেলসমৰ একটি গৱৰ্ণৰ হৈছিল। | অসম, ভাৰত আৰু ইংলণ্ডীয় সমসাময়িক কথা | ১৯১২ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ১ এপ্ৰিলৰপৰা অসম প্ৰদেশত সকাউন্সিল চীফ, কমিচনাৰৰ শাসন প্ৰচলিত হয়। ১৯১৩ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ২ জানুৱাৰীত পো-প্ৰথম অসম কাউন্সিল গঠিত হয়। এই কাউন্সিল বৰ মানী আৰু কাজুৱা আছিল। চাৰ আচঁডেল আ এই নতুন গৱৰ্ণমেণ্টৰ প্ৰথম চীফ কমিচনাৰ। তেওঁ ভালেমান দেহিতকৰ কাৰ্য কৰি যশস্যা লাভ কৰিছিল। অনবোেল চাৰ বিচ বেল অসমৰ সদৌশেহতীয়া চীফ, কমিচনাৰ আৰু পোন-প্ৰথম গৱৰ্ণৰ। ১৯১২ খ্ৰীষ্টিয়ান চনৰপৰা ১৯২০ চনলৈকে এই ছোৱাত ভাৰতবৰ্ষৰ ঘাই শাট চাহাব গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল লৰ্ড হাৰ্ডিঞ্জ আৰু লৰ্ড চেচফোৰ্ড আছিল। পূৰ্ববৰ্তী জনৰ আমোসত আৰম্ভ হোৱা জৰ্মান মহাৰণ পৰবৰ্ত্তীজনৰ শাসনকালত টুলটুলীয়াকৈ পৰি উঠে; সেই সংসৰ্গত গোটেই ভাৰতত তোলপাৰ লাগিছিল, আৰু ভাৰতৰ সৈন্য গৈ তাত ৰা কৰিছিল। পৃথিবীব্যাপী এই মহাৰণত ভক্ত ভাৰতীয় প্ৰজাৰ সহযোগিতাত তুষ্ট হৈ, ইংলণ্ডত বৃটিচৰাজে ভাৰতবাসীক স্বায়ত্তশাসনৰ অধিকাৰ হিৰলৈ উপচি আগবাঢ়ে; সেই অৰ্থে সেই কালৰ ভাৰত-মন্ত্ৰী মিঃ মন্টাণ্ড চাহাৰ ভাৰত পৰ্যটন কৰিবলৈ আহে। ভাৰত-মন্ত্ৰী তাৰতৰলৈ অহা সেয়ে দ্বিতীয়বাৰ। তেওঁ এত্যেক প্ৰদেশৰ প্ৰধান প্ৰধান প্ৰতিনিধি লোকৰ লগত পৰামৰ্শ কৰি উঠি, ভাৰতবাসীক বায়ত্তশাসনৰ যথোচিত এক্তিয়াৰ দিবলৈ বুলি যাই লাটচাহাৰ লৰ্ড চেমচফোৰ্ডৰে সৈতে যুগুতি কৰিছিল। পিচে, সেই এক্তিয়াৰ দান অসাৰ আৰু অসম্পূৰ্ণ বোধ কবি, ভাৰতবাশীয়ে তাত তুষ্ট নহৈ, গৱৰ্ণমেণ্টৰ লগত অসহযোগিতা বা “ন-কো-অপাৰেচন (Non-c-operation * আন্দোলনত ধৰি হলস্থূল লগায়। ইফালে ভাৰতত সেই ৰাজনৈতিক উৎপাতৰ অশান্তি চলি থাকোতেই সিফালে ইংলগত তাৰ আচল গুৰিয়াল মহাখনা ভাৰত-মন্ত্ৰী মিঃ মাগুৰ অকাল মৃত্যু ঘটে। [ ১৭৪ ] গৱৰ্ণৰ গৱৰ্ণমেন্ট চাৰ উইলিয়াম মাৰি :- ভাৰতীয় শাসন সংস্কাৰৰ ফল স্বৰূপে, অসমত গৱৰ্ণৰী শাসন স্থাপন কৰাৰ লগে লগে, চাৰ উইলিয়াম মাৰি, অসমৰ পোন-প্ৰথম গৱৰ্ণৰ নিযুক্ত হয়। তেওঁ গৱৰ্ণৰী পদত নিযুক্ত হৈয়েই তিনি মাহলৈ দুটা লৈ বিলাতলৈ গৈছিল; তাৰ- পৰা ঘূৰি আহি, খ্ৰঃ ১৯২১ চনৰ ১৩ মাৰ্চৰপৰা, তেওঁ অসম গৱৰ্ণৰী গাঙ্গীত বহেহি। তেওঁৰ আমোলত লেখত লবলগীয়া বিশেষ ঘটনা একো হোৱা নাই এই শাসনৰ শেহ ছোৱাত শিক্ষাবিভাগীয় মন্ত্ৰী বা এডুকেচন মিনিষ্টাৰ খানবাহাদুৰ আৰুল মজিদ অকালমৃত্যু হোৱাত, অনবোেল চাৰ চৈয়দ মহম্মদ চাদুল এডুকেচন মিনিষ্টাৰ হয়। | চাৰ জন হেৰি কাৰচাৰ উইলিয়াম মাৰিচ ইউনাইটেড প্ৰভিঞ্চ বা যুক্তপ্ৰদেশৰ গৱৰ্ণৰ হৈ যোৱাত, চাৰ জন হেৰি কাৰ খ্ৰী: ১৯২২ চনৰ ১০ অক্টোবৰ তাৰিখে অসমৰ গৱৰ্ণৰী গাঙ্গীত বহেহি। তেওঁৰ শাসনৰ আৰম্ভণতে লোকাল লেফ গৱৰ্ণমেণ্ট মিনিষ্টাৰ বা স্বায়ত্তশাসন বিভাগীয় মন্ত্ৰী ঘনশ্যাম বৰুৱা ৰায় বাহাদুৰৰ অকালমৃত্যু হোৱাত, তেওঁৰ ঠাইত অনৰেয়েল ৰায় বাহাদুৰ প্ৰমোদচন্দ্ৰ দত্ত চি. আই. ই. লোকাল চেলফ গৱৰ্ণমেন্ট মিনিষ্টাৰৰ পদত নিযুক্ত হয়। তাত বাজে এই শাসনত লেখত লবলগীয়া কাৰ্যাদি বিশেষ একো হোৱা নাছিল। চৰণোৰি যো- চাৰ হেৰি কাৰ চাহাব পেঞ্চনত যোৱাত, তেওঁৰ মূৰে ঐ: ১৯২৭ চনৰ ২৮ জুনৰপৰা চাৰ লৌৰি হেমণ্ড অসমৰ গৱৰ্ণৰ হয়হি। এওঁৰ পূৰা পাঁচ বছৰীয়া কামোলত যিবোৰ দেশহিতকৰ কাৰ্য্য সম্পাদিত হৈছিল, তাৰ ভিতৰত অসমৰ বি’ কানিৰ বছৰি কাটন ১৬•• মোনৰপৰা ৪০• চাৰিশ মোনলৈ ক্ৰমাৎ কমোৱা, দেশত চৌদিশে যাতায়াতৰ উন্নতি সাধন, নিপানী গাখীৰ যোগানৰ ব্যৱস্থা, ধল-বিপ্লৱত বিয়ে বায়তক সহায় কৰাৰ উপায় বিধান এইবোনেই প্ৰধান। চাৰ সৌৰি হেমণ্ডৰ আমোলতে “চাইমন কমিটীয়ে খিলঙলৈ আহি অসমৰ কাউন্সিল নিৰ্বাচন সমষ্টিৰ স্বাৰ্থ- সত্ত-যোগ্যতাধি ( Feanchise) বিষয়ক তথ্য আহৰণ কৰি নিয়েছি। | চাৰ মাইকেল কী:- ১৯৩২ চনৰ জুলাই মাহত চাৰ মাইকেল কী অসমৰ গৱৰ্ণৰ হৈ আহে। তেওঁ এখন বৰ মিষ্টভাষী ৰাইজৰক শাসনকৰ্তা আছিল। বৃটিচৰ পূৰ্ববৰ্তী বজাৰ গতি আহোমৰ এতি চাৰ মাইকেলে বিশেষ অনুৰাগ দেখুৱাই- ছিল (১)। ভালেমান ৰাজহুৱা আৰু ৰাজকীয় সাঠানৰ সংসৰ্গত তেওঁ সুচিন্তিত | ১) “at desire and thought in an oven otunificance that you andi should not in friendly then , who were the rulinic Man is con- turice into the distant past and i, the representative o anothe rulingrede today tistory, thought; had thus created bond of similarity, ympathy and urder. andin between our r . 1 hot thin tollowfulls between the ruler of the Ps and the rulers of the Phant may las through al me unknown vioinitue of thicture" more reply by Sr Michad sune, , , , LGovernor of an, ৮ ০ na dd ti by son on o hus, General Sorkar, Ahon Association on the poon of h u how dontrace bola s Dibruah on the aio April, ie Bd. odin shohon Araboi sononion০৬ .০.১ [ ১৭৫ ] অসমত বৃটি, গৱৰ্ণমেণ্টৰ পাতনি। বাগ্মিতাৰ পৰিচয় দিছিল ১)। দেশত যাতায়াভৰ উন্নতি সাধনৰ লগে লগে তেওঁ প্ৰাদেশিক ৰাঙল টনকিয়াল কৰিবলৈ পাৰ্যমানে যত্ন কৰিছিল; সেই যত্নৰ ফলস্বৰূপ, অটনিমিয়াৰ কমিটীৰ অনুমোদন মতে, ভাৰত গৱৰ্ণমেণ্ট বুজিৰপৰা অসমৰ উৎপন পেট্ৰোল-শুদ্ধ ভাগ ৪,••••• পলিচ লাখ টকা অসম গৱৰ্ণমেণ্টৰ জিলৈ বছৰি প্ৰাপ্তিৰ ব্যৱস্থা লাভ হয়। প্ৰাদেশিক সংস্কৃত স্বায়ত্তশাসন 'Provincial Autonomy) অসম প্ৰদেশত সফল কৰাৰ অৰ্থে তেওঁ তাৰ সূচনাৰ দিহা লগাই দি যায়। বৰ দুখৰ বিবৰ, ১৯৩৭ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ৪ মাৰ্চ তাৰিখে ৰাজকাৰ্যৰপৰা অৱসৰ লৈ যোৱাৰপৰা ৬ মাহ পূৰ নৌ হওঁতেই. স্বদেশ বিলাতত, চাৰ মাইকেল কী বাহাদুৰৰ অকালমৃত্যু হয়। | চাৰ ৰবাৰ্ট শীল বীভ-: ১৯৩৭ চনৰ ৫ মাৰ্চৰপৰা চাৰ ৰবাৰ্ট নীল ৰী চাহাব বাহাদুৰ অসমৰ গৱৰ্ণৰ হৈছিল। | অসম ভাৰত-ইংলণ্ডীয় সমসাময়িক কথা | খ্ৰীঃ ১৯২১ চনৰপৰ। ১৯৩২ চনলৈকে এই ১১ বছৰত ভাৰতবৰ্ষত গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল। লৰ্ড ৰিঙ্গি পাঁচ আৰু লৰ্ড আয়উইনৰ ছয় বছৰীয়া শাসনকাল পাৰ হয়। তাৰ পাচত, লৰ্ড উইলিংডন গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ শাসন ১৯৩৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ এপ্ৰিললৈকে চলে। লৰ্ড বিডিঙ্গৰ দিনত লগা অসহযোগিতাৰ আন্দোলন ক্ৰমাৎ চৰি উঠি, লৰ্ড আয়উইন আমোলত সি গৱৰ্ণমেণ্টৰ আইন-কানুন অমান্য কৰা (Civil Disobedience) ব্যৱস্থাত পৰিণত হৈ, ভাৰতজুৰি অহিংসামূলক অসহযোগিতাৰ Non-violent Non-০০- operation and civil Disobedience) উৎপাত-অশান্তি বাঢ়ি উঠিছিল; আৰু তাৰে সন্ধি-সমালোচনাৰ অৰ্থে ইংলণ্ডত ভাৰতীয় আৰু বৃটিচ, প্ৰতিনিধিসকলেৰে গঠিত এখন মেৰচৰা-মেল (Round Table Conference) বহিছিল। সেই মেৰচৰা- মেললৈ কংগ্ৰেছৰ তৰফে মহাত্মা গান্ধী, মুছলিমৰ হৈ মৌলানা মহম্মদ আলি, হিন্দুৰ হৈ পণ্ডিত মদনমোহন মালব্য, অসমৰপৰা ঘূত চন্দ্ৰধৰ বৰুৱা এইসকল প্ৰতিনিধি সদস্য গৈছিল। বিলাতত দ্বিতীয় মেৰচৰা-মেলৰ কাৰ্য চলি থাকোতেই লৰ্ড উইলিংডন ভাৰতবৰ্ষৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল আৰু ভাইচৰ মকৰণ হৈ আহে। ইংলণ্ডত ২য়, মেৰচৰা-মেল বহাৰ আগতে ভাৰতৰ প্ৰজা-প্ৰতিনিধি মহাত্মা মোহনঠাদ কমা গান্ধী আৰু বৃটিচ, প্ৰতিনিধি গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল লৰ্ড আয়ন মাজত সমিলমিল মিটমাটৰ এখন পোচ-আলোচনা-মেল (Gandhi.frewin Pot) বহিছিল। ১৯০৬ চনৰ ১৬ এপ্ৰিল তাৰিখে লৰ্ড উইলিংডনৰ শাসনকাল উৰুলিলত তেওঁৰ ঠাইত লৰ্ড লিলিথগো ভাৰতবৰ্ষৰ তাইৰয় আৰু গৱৰ্ণৰ জেনেৰে হৈছেহি। লৰ্ড সিলিংগো ইয়াৰ আগতে লণ্ডনত বহা মেৰচৰা-মেলৰ (Bound Table Conference) আলোচনাৰ সিন্ধান্ত দিবলৈ গঠিত হোৱা পালিয়েটৰী কৰিটাৰ প্ৰেটিজেন্ট আছিল। সেই বিষয়-ৰাৰ সৰোষনকৈ চলি যা শতকৰা গুণৰ ৰাৰেই, ভাৰতবৰত নতুনকৈ গায়ত্তশাসন-সংকাৰ গফল কৰাৰ প্ৰিায়ে, গৰত-পাটে (১) Do Act, only gk Buyaan - col Director, D, E, s. Moon, [ ১৭৬ ] সমৰ বুৰঞ্জী লৰ্ড লিনলিথগো বাহাদুৰক ভাৰতবৰ্ষৰ গৱৰ্ণৰজেনেৰেল আৰু তাইৰয়ৰ পদত নিযুক্ত কৰি পাইছে। এওঁ ইয়াৰ আগেয়েও, খেতি-বিষয়ক অনুসন-সমিতিৰ সভাপতি হৈ এবাৰ ভাৰতৰলৈ হিছিল। এওঁ এজন শান্ত একতিৰ সাধু পুৰুষ। | ভাৰতবৰত ভাইচৰ গৱৰ্ণৰজেনেৰেল ৰাজপ্ৰতিনিধিৰ সালসলনি হোৱাৰ দেমোত, সিফালে ইংলণ্ডত, ১৯৩৫ চনৰ ২৩ জানুৱাৰী তাৰিখে, গ্ৰেটবৃটন আৰু আয়লণ্ডৰ ৰজা আৰু ভাৰতৰ সম্ৰাট পঞ্চম জৰ্জ বগী হোৱাত, তেওঁৰ বৰপুত্ৰ অষ্টম এভোৱাৰ্ড গ্ৰেটবৃটন আৰু আয়লণ্ডৰ ৰজা আৰু ভাৰতবৰ্ষৰ সম্ৰাট হয়। কিন্তু তেওঁ ৰাজপাটত উঠা মুঠেই দুবছৰ পাঁচমাহ হওঁতেই এটা দোৰ্ঘোৰ সাংসাৰিক সমস্যা উপস্থিত হয়। কাৰণ, তেওঁ মিচেচ, চিমচ নামেৰে এগৰাকী বিচক্ষণীয়া সুন্দৰী আমেৰিকানী মহিলাৰ প্ৰেমত পৰি, সেই মহিলাক বিয়া কৰাবলৈ মনস্থ কৰে; কিন্তু বৃটিচ, ৰাজনীতি মতে সেই মহিলাক ইংলও পটেশ্বৰী পাতিব নোৱাৰি। গতিকে এটা বিষম সমস্যা উপস্থিত হ’ল -আগত সমোহন প্ৰেমৰ আকৰ্ষণ, পিচত ঘনীয় ৰাজনীতিৰ আঁতুহী- টান। গতিকে, ইংলণ্ডৰ ঘাই মন্ত্ৰী মিষ্টাৰ বান্ডউইনৰ লগত ভালেমান কালোচনা আৰু আপোন-মনেৰে বিতৰ চিকালোচনা কৰাৰ পাচত, উপায়ন্তৰ হৈ, সূৰ্য-অন্ত- নোযোৱ* (১) সুবিস্তীৰ্ণ বৃটিচ, সাম্ৰাজ্যৰ অধীশ্বৰ ভাৰত-সম্ৰাট অষ্টম এভোৱাৰ্ডে প্ৰেমক ওপৰ-আসন দি, বৃটিচ-ৰাজসিংহাসন হেলাৰহে প্ৰত্যাহাৰ কৰি, পৃথিবীৰ বুৰঞ্জীত অভাবনীয় একাধ্যাৰ অৱতাৰণাৰে সৈতে এটা অপূৰ্ব অসাধাৰণ নাম ৰাখিলে। | মহাৰজা-সম্ৰাট অষ্টম এভোৱাৰ্ডে বৃটিচ ৰাজপাট প্ৰত্যাহাৰ কৰাত, তেওঁৰ সহোদ আয়েক, গীয় সম্ৰাট পঞ্চম ও দ্বিতীয় পুত্ৰ, এলবাৰ্ট ফ্ৰেডাবিক আৰ্থাৰ জৰ্জ কেঁৱৰ, যষ্ঠ অৰ্জ নামেৰে, ১৯৩৭ চনৰ মে’ মাহৰপৰা ইংলণ্ডেশৰ ভাৰত-সম্ৰাট হৈছে। বৰ্তমান মহাৰজা সম্ৰাট যষ্ঠ অৰ্জৰ পত্নী, মহাৰাণী এলিজাবেথ ইংলণ্ডৰ আৰ্ণ অৱ খেমৰ ৰূপৱতী আৰু গুণৱতী জীয়াৰী। তেওঁক সম্ৰাট ষষ্ঠ জৰ্জে, ডিউক অৱ ইয়ৰ্ক হৈ থাকোতেই, ১৯২৩ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ২৬ এপ্ৰিলত বিয়া কৰায়। মহাৰাণী এলিজাবেথ ইংলণ্ডত ওপজা নিজ ইংৰাজ মহিলা। সম্ৰাট ৰ অল আৰু সম্ৰাজী এলিজাবেথৰ প্ৰথমা কন্যাসন্তান ৰাজকুমাৰী এলিজাবেথ এতিয়া এইটনৰ যুৱৰাণী আৰু ভাৰতবৰ তাৰী সন্ত্ৰাসী বা পাট কুঁৱৰী। যু হতে, ৰী মহাৰাগ ৰাজকুমাৰী এলিজাবেথৰ বয়স মুঠেই ১১ বছৰ হৈছিল। | বৃটিচ ৰাজকীয় উত্তৰাধিকাৰি আইন বা ৰাজনীতি অনুসাৰে, কাৰ ৰা ৰাপাটৰ অধিকাৰীৰ পুত্ৰই হওক বা কন্যই হওক, প্ৰথম সন্তানেহে লৰা ৰাণৰ পাচত বৰা বাণ হৈাট পাব পাৰে। সেই সূত্ৰ নেই, বৰ্তমান সট খ ম আ ম এলিজাবেথ এ ফলন আমাৰী এলিজাৰে তাৰী শটোৰীৰণে গনোনীত হৈ আছে। এওঁৰ পিতামহী মহাৰাণী ভিক্টোৰীয়াও সেই সূত্ৰেই ইংলও পটোৰ হৈছিল। (৯) বৃষ্টি মাত্ৰ গোলাকাৰ পৃথিৱীৰ নানান দেশ-দেশ-দেশত এনেতে ফুৰি আছে যে যাৰ দি সেইসা এম এঠাইত সূৰ্যৰ পোৰ পৰি-এ পাস কেলি এ। সেই সাৰু নুনোযোৱা দেশি চোদাৰ সাজা ফেলা যায়। [ ১৭৭ ] আধ্যা-২ অসমত ভূ-স্বত্বৰ নিয়ম-প্ৰণালী গুৱালপাৰাত বাজে অসমত ৰায়ভৰ অং আইকৈ ভিনিৰিখ -যেনে, (১) ৰায়ভোৱাৰী, (২) নিশিখেৰাজ, (৩) লাখে। | (১) ৰায়ভোৱাৰী-এই স্বত্ব অনুসৰি ৰায়তে চকাৰ ৰা গৱৰ্ণমেণ্টৰপৰা একচনীয়া আৰু ম্যাদী (১• চনীয়া, ২০ চনীয়, ৩০ চনীয়া) বক্ষবন্তিত মাটি ভোগ দখল কৰে; আৰু সেই মাটি বায়তে নিজ ইচ্ছামতে সমুদায় ৰা তাৰ কোনো দাগ ইস্তফা দিব পাৰে, আৰু নতুনকৈ চকাৰী মাটি লগাই লবও পাৰে। ১৮৮৬ খ্ৰীষ্টাব্দলৈকে অসমত ৰায়চোৱাৰী ব একচনীয়া মাথোন আছিল। তেতিয়া মাটিত ৰায়ভৰ ভোগ দখলত বাজে খান কোনো স্বত্ব নাছিল। কিন্তু, ১৮৮৬ খ্ৰীষ্টাব্দৰ মাজ ভাগত, ৰাহৰ নিয়ম-নিৰ্বমতে, যেতিয়া ম্যাদী বন্দবস্তিৰ মাটিত ৰায়তৰ দূৰত্ব আগতকৈ বেছি স্থায়ী কলীয়া হয়, তেতিয়াৰপৰা সেই ঘৰ বলত ৰায়তে নিজ পটাৰ মাটি যান, বিক্ৰয়, হাতৰ আৰু পৈতৃক সম্পত্তিৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা হ'ল। তদুপৰি, মাদী বৰতি চলিৰৰপৰা ৰৰন্তিৰ নিৰ্ধাৰিত কালৰ ভিতৰত ৰাহৰ নিৰিখ লৰিৰ ৰা ৰাঢ়ি আশা চিল; আৰু গৱৰ্ণমেন্টে চকাৰী কাৰ্যোপলকে কোনো ম্যাদী পটাৰ মাটি ললে, ৰাতে তাৰ মূলম্বৰূপে ক্ষতিপূৰণ পাৰ পৰা হ'ল। কিন্তু, একচনীয়া বৰতি সেইবোৰ বা নাই, গৱৰ্ণমেন্টে চৰ্কাৰী কাৰ্যোপলক্ষে কোনো একচনীয়া পটাৰ মাটি ললে, ৰায়তে তাৰ মূল্য- বৰূপ ক্ষতিপূৰণ দাবী কৰিব নোৱাৰে; কেৱল ঘৰ, গছ, শত ইত্যাদিৰ মূল্যহে পাৰ পাৰে। (১) বিপিজে আৰু (৩) লাজ-নিশিথে মাটি নয়তে একে ৰাহত ভোগ-খল কৰিবলৈ পায়। তাত ৰাজে, সেই মাটিৰ গৰাকীয়ে তাৰ ওপৰত চিৰস্থায়ী বা চায়, যদ্যপি বঙ্গদেশীয় দখলীগ ৰী ইয়াত নাখাটে। লাখে মাটিতে সেইবোৰ ঘকে পোৱা যায়; কিন্তু তাৰ উপৰি সেই মাটিৰ ৰা নপূণে নেই পোৱা যায়, অৰ্থাৎ ৰজাঘৰত তাৰ ৰাৰে ৰাৰ সমূলি শোখাৰ নালাগে। এই নীতি আহোম ৰা আহিছোৱাৰেপৰা চলি আহিছিল। পিচে, হো গলে না বৰ্গমৰ চাৱসিংহই “ৰিকাটন” বুলি, পূৰাত। • পাঁচ তাকৈ নিলিখো মাটি কলগায়, আৰু মানৰ দিনতো’ সেই কৰ চলিছিল। অসম যেতিয়া টি খলত পৰিল, তেতিয়া ওপৰত কোৱা টাইৰোৰ খ শোপ পাইছিল। যা হৈছিল; কিন্তু সেই কালৰ বৃটি, শাসনকৰ্তা মিষ্টাৰ ডেভিড ৰুট চাহাৰে তাক মূল বা নকৰি, গৰ নিতি নিৰিখৰ লগতে আৰু অলপ যোণ বি, নিশি আৰ পাবো কো- বিৰে একাকাৰে পূত। খলিকৈ ৰা ধাৰ কৰে। | ১৮৩০ টা যেনেল মেৰি। কাৰী ৰাধান বেশি থাকাই অসম আহোম এ দেৱোৰ, কাৰ, শোভৰ আৰু আন আন সেই বিখৰ ' [ ১৭৮ ] ১৮ সমৰ বুৰী কৰ বিষয়ে জান কৰোৱা হয়; তাৰ পাচতো সেই কাৰ্য ১৮• এটালৈকে চলে। ইয়াৰ ভিতৰত জেনেৰেল জেকিৰ বিচাৰ আৰু সিদ্ধান্ত অনুযায়ী, ব্ৰহ্মভোৰ, ক্ষোভৰ আৰু আন তেনেকুৱা লাখো মাটিৰপৰা দেৱোত্তৰ ভূমি পৃথক কৰা হয়। আৰু আহোমৰা এত্ত দেৱোত্তৰ ভূমিৰ ৰাহ পূৰ্ণে ৰেহাই দি, যিবিলাক ব্ৰহ্মো, ৰ্মোত আৰু আন আন তেনেবিধৰ মাটি যথাৰ্থতে আহোম স্বৰ্গদেৱে দান কৰিছিল, সেইবোৰৰ পূৰাত আধলিকৈয়ে ৰাজহ ধাৰ্য্য কৰি ৰখা হ’ল; কিন্তু যিবোৰ লাখে বা নিশিখে মাটি আহোম স্বৰ্গদেৱে দান কৰাৰ ভাল প্ৰমাণ পোৰ নগ'ল, সেইবোৰ মাটি বায়তোৱাৰী শ্ৰেণীভুক্ত কৰি, সকলোবিধ সাধাৰণ মাটিৰ ৰাজহ পূৰাত : এটকাকৈ ধাৰ্য কৰা হয়। তাৰ পাচত, খ্ৰীঃ ৮৭২ চনৰপৰা ১৮৭৯ চনলৈকে গৱৰ্ণমেন্টে অসমত এ নিয়ম-নিৰ্বক বিষয়ে আকৌ সাত বছৰ বিষৰ লিখালিখিকৈ আলোচনা কৰে; কি সদৌশেহত জেনেৰেল জেকিৰ নিয়ম-নিৰ্বন্ধেই বাহাল ৰয়। সেই কালত অৰ্থ- ৰাই দিওঁতাৰিলাককে লাখোৰ বোলা হৈছিল, কিন্তু আচলতে সিবিলাক নিশিখেৰৰহে। নিশিখেদাৰবিলাকে আৰু এটা সুবিধা ভোগ কৰে যে সিবিলাকৰ পতিত মাটিৰপৰা কোনো আৰ্জন নহলে, তাৰ বাবে সিবিলাকে ৰাজহু দিব নালাগে। এই নিপিখেৰাজত্বৰ লেখ অকল কামৰূপ জিলাতে চাৰিভাগৰ তিনিভাগ পৰিছে; আহোম ৰাজৰ শেহছোৱাত, বিশেষকৈ গুৱাহাটীত আহোম ৰাজধানী পাতিৰৰপৰা, ব্ৰহ্মেত্ত আৰু ধৰ্মোত্তৰ মাটিৰ লেখ বাঢ়ি উঠা, কামৰূপ বিলাত নিশিখেৰৰ সংখ্যা ভালেমান বাঢ়িল। ওপৰত কোৱা কেইবিধত বাজেও অসমত চমুৱা, খাত, দহকুৰীয়া আৰু দুপইচীয়া লাখো না নিশিখেৰাজ ভূ-স্ব আছে। চমুৱাদাৰে ৰায়ভোৱাৰী নিৰিখেই ৰাজহ দিব লাগে; কিন্তু এটা সুবিধা এই যে তেওঁ সাধনীদাৰ, মৌজাদাৰ, তহসিলদাৰ প্ৰভৃতি বিষয়াৰ জৰিয়তে নোশোধাই, পোনহাতে ৰাৰ্ভৰালত ৰাজহ জমা দিবগৈ পাৰে, আৰু মুঠ জমাৰ ওপৰত তেওঁ শতকৰা ১০ দহ টকাকৈ কমিচন পায়। এনে ভূ-ত্ব অসমত মুঠেই একেখন। গোটই অসমত খাত মুঠেই ৪ চাৰিখন,এখন নগাঁৱত, এখন লক্ষীমপুৰত, দুখন কামৰূপত। ইয়াৰ ভিতৰত দুজন খাতদাৰক মৌজাদাৰ বুলিয়েই ধৰিব পাৰি। আনখন হাতত মাথোন পটা বাজে বাজে বায়তৰ নামত নিৰ্বি থাকাৰৰ নামত দিয়া হয়। অনুৰীয়া , ৰাজহ ফুৰি টকাৰ ওপৰ হ'লে, বাধিকাৰীয়ে মুঠ ৰাহৰ আৰু ৰেহাই পায়; আৰু টকাৰপৰা কুৰি টকাৰ ভিতৰত হ'লে, দহৰ ওপৰৰ যি ৰা হয়, ভাৰহে অৰ্ধেক ৰেহাই দিয়া হয়। এই বিধৰ বৰ খাত শিৱসাগৰ চাৰিখন আছে। দুপইচীয়া ভূখৰ খাত মুঠেই খন। ইয়াৰ মুঠ মাটিকালি ২৫৫ এক; আৰু ৰাহ বিঘাত ৮ পাইকৈ দিব লাগে। এনে কুখ কেৱল ৰং আৰু লক্ষীমপুৰত হে আছে। | টিস্থায়ী টি অসমৰকল গুৱালপাৰাত হে ৰৈছে। পূৰ দুৱাৰ কেইখন এৰি, ন চিশীয়া আৰু ৮ন লাদিনীয়া মন্তিৰ ভূমিয়েই গোটেই জিলা- খনকে সামৰিছে। সেই ১৯ খনৰ খন চৌধুৰী বিলাকৰ জিলাত; বাকী ১০ খনৰ [ ১৭৯ ] চাহ-খেতি সৰহভাগ আগৰ ৰাজহ ৰেহাই পোৰা মাটি। এতিয়া সেইবোৰ এটা চিন্তায়ী মাত বাৰ্য হৈছে॥ ধন লাদিনীয়া ৰাতি ৰ ভিতৰত নৰ বছৰি তাক হয়; দুখন লাখেৰা আৰু নিলিখো গৱৰ্ণমেন্টে জমিদাৰৰপৰা গান গাইছে। | পুৰ-দুৱাৰ জমিদাৰী ৫ পাঁচ ভাগত বিক। -(১) বিনী, (২ চিলী, (৩) চিৰাং, (০) বিষ্ণু, নাক (০) ওমা। ইয়াৰ ভিতৰত শেহৰ তিনি ভাগ সম্পূৰ্ণ গৱৰ্ণমেন্ট সম্পত্তি; আৰু ইয়াৰ বন্তি খৰচ অসমৰ ৰায়ভোৱাৰীৰ নিচিনা বিভিন্ন ইমানেই হে যে ইয়াৰ সৰহভাগ মাটিৰেই একচনীয়া বৰ, আৰু ৰাহৰ নিৰিখো খাচ অসমৰ ৰায়ভোৱাৰী স্বত্বৰ নিৰিখতকৈ কম। বিজনী আৰু চিশী সেই নাম ৰাজবংশধৰৰ জমিদাৰী। চিদলী জমিদাৰী গৱৰ্ণমেন্টে চলায়; জমিদাৰে মুঠেই “মালিকানা” বুলি মুঠ জমাৰপৰা শতকৰা ২০ টকাকৈ ৰাহৰ তাগ পায়। বিনী জমিদাৰী ১৯০১ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰাণীৰ নামে দহ বছৰলৈ নতুন বন্দবস্ত কৰা হৈছিল, আৰু সেইমতে ৰাণী মুঠ ৰাজহৰ শতকৰা ৮০ টকাৰ গৰাকিনী আছিল। তাৰ পাচত, ১৯১১ টা ৩১ মাৰ্চত সেই বস্তি কাল উকলি যোত, পুনঃ ৰলৰতিৰ প্ৰকাৰ গৃহীত নোহোৱালৈকে আগৰ বৰতিৰ নিয়ম- নিৰ দিন দীঘলাই দিয়া হয়। ১৯১৮ খ্ৰষ্টাব্দৰ শেহছোৱাত বিজনীৰ ৰাণী অভয়েৰী দেৱীৰ মৃত্যু হোৱাত, কুমাৰ যোগে নাৰায়ণ ভূপবাহাদুৰ বিজনীৰ জমিদাৰ হয়; তাৰ পাচত, ১৯৩৭ টা ১৮ মুনত তেওঁৰ অকালমৃত্যু হোৱাত, কুমাৰ ভৈৰৱনাৰায়ণ ভূপবাহাদুৰ ৰিজনীৰাজৰ অধিকাৰ হৈছে। ঐঃ ১৯২১ চনৰপৰা বিজনী জমিদাৰী “কোৰ্ট অব ওয়াৰ্ড বা গৱৰ্ণমেন্ট পোনহতীয়া তত্বাৱধানত ৰখা হৈছে। আধ্যা-৩ চাহ-খেতি অসমত চাহৰ খেতিটো আদিৰেপৰা বলী আছিল। এমত অতি উত্তম চাই উৎপন্ন হয় কাৰণেই, এই চাহৰ সংগত নাওহতীয়া অসমৰ নাম আজিকালি পৃথিবী উন্নত দেশবিলাকত প্ৰখ্যাত হৈছে। কিন্তু, এই খেতি অসমৰ অসমীয়া খেতি নহয়; অৰ্থাৎ বৃষ্টিচ, গৱৰ্ণমেণ্টৰ আগমনৰ পূৰে অসমত চাহ খেতি নাছিল। উনি অসমৰ অতি পূৰ শদিয়া বলত আদিতে বনৰীয়া চাহ পোৱা গৈছিল। ১৮২৩ চনত, মিঃ বৰাট চ চাহাবে সেই বনৰীয়া চাহগছ বাৰিষাৰ কৰে। তাৰ পাচত, বৃষ্টি, এজেট কাপ্তান নেকি চাহাবৰ আমোলত, মিঃ গ চাহাৰৰ চীন দেশলৈ পঠিয়াই অসমৰ চাহৰ পৰীক্ষা কৰোৱাত, অমৰ আৰু চীনৰ চাহগছ একে সঁচৰ বুলি প্ৰমাণিত হয়, আৰু ভেআিৰপৰা অসমৰ বনৰীয় চাহগছৰ পাত ছিদি ভাটীলৈ পঠোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। বৃটিছ, গৱৰ্ণমেণ্টৰ শাসনে অসম দেশৰ মানুহৰ ৱাৰ বিৰূপে [ ১৮০ ] অসমৰ বুৰঞ্জী তালৰ ফালে পৰিবৰ্তন ঘটালে, চাহ খেতিয়ে ৰ সূতী অসমভূমিৰ উৎকৰ্ষতা লেইৰে বঢ়ালে। ইয়াত বাওে, চাহখেতিয়ে অসমীয়া মানুহলৈ জীৱিকা আনৰ এটা যুগৰ বাট মুকলি কৰিলে। চাহখেতিৰ নিমিত্তে ভাৰতবৰ্ষৰ আন আন ঠাইৰপৰা কোৰধৰা বুলি মানুহ মানিবলগীয়া হোত, আৰু শেহান্তত সেই মানুহৰ সৰহভাগ ইয়াতে বসতি কৰি থকাত, অসমদেশৰ লোকসংখ্যাও ভালেমান গুণে বাঢ়িছে; এনে কি, বৰ্তমান অসমৰ মুঠ লোকসংখ্যাৰ চাৰি-ভাগৰ এভাগ এইদৰে বসতি কৰা নতুন মানুষ। তদুপৰি, এই চাহ খেতিৰ নিমিত্তেই অসমত আহাদিৰ চলাচল, ৰেল আৰু ৰাট-ঘাটৰ সুৰাৱা হৈছে। মুঠকৈ ক'বলৈ গ'লে, এই চাহখেতিৰপৰা অসময়েশৰ মাটি আৰু মানুহৰ বিতৰ উন্নতি হ'ব লাগিছে। | অসমত পোন-প্ৰথম চাহখেতি ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু কুণ্ডিল নৈৰ মাজৰ বালি চাপৰিত বৃটিচ গৱৰ্ণমেন্টে মুকলি কৰে। সেই ঠাইত চাহৰ খেতি ভাল নোহোৱাত, কেইবছৰমানৰ পাচ, তাৰপৰা খেতি তুলি নি, জয়পুৰত নতুনকৈ চাহ-বাগিছা খোলা হয়। তাৰ পাচত, ১৮০• জাত গৱৰ্ণমেন্টে সেই ৰাগি অসম কোম্পানী বিক্ৰয় কৰে। সিবিলাকে তাৰ লগতে ডিব্ৰুগড়ত বুঢ়ীদিহিং আৰু টিৰিী নৈৰ মাজৰ চাপৰিত নতুনকৈ বাগিছা খুলি তাৰ উমতি ক্ৰমাৎ বঢ়াবলৈ ধৰে। তেতিয়া চাহগুটি প্ৰায় সমুদায় চীনদেশৰপৰা এনোৱা হৈছিল। আগভোখৰত এই চাহ-খেতিত কোম্পানীয়ে লাভ দেখুৱাব পৰা নাছিল, বৰ এই খেতিৰপৰা সিবিলাকৰ বিস্তৰ ক্ষতিহে হৈছিল। কিন্তু, ১৮৫২ এটা পৰা ইয়াৰ উন্নতি হ'বলৈ ধৰাত, কোম্পানীয়ে এই কাৰবাৰত লাতৰ মুখ দেখে। ১৮ ভাত ••• এক মাটিত এই খেতি বিস্তাৰিত হয়, আৰু কোম্পানীয় ৭৬০০০ পাউ চাহৰ ৰপ্তানি দেখায়। গৱৰ্ণমেণ্টৰপৰা কিনি লোৱাৰ পাচত, কোম্পানীয়ে উনি অসমত ১৮৫৩ ষ্টাৰলৈকে আৰু মাখন চাহ-বাগিছ নতুনকৈ খোল। ১৮৫৮ খ্ৰীষ্টাৰত উইলিয়মচন কোম্পানীয়ে যোৰহাটত চাহ বাগিছ খোল। উজনি অসমত “অসম কোম্পানীতে চাহ-খেতিৰ বহুত উন্নতি কৰি তাৰপৰা ৰিন্তৰ লাভ কৰা দেখি, পাচলৈ আন আন ইংৰাজ কোম্পানীয়েও অসমৰ আন আন ঠাইত নতুনকৈ চাহ-বাগিছ। খুলি লপ দিনৰ ভিতৰতে এই কাৰবাৰ জিলিকাই তুলিলে। উনি অসমৰ বাহিৰেই চুমা উপত্যকাতো চাহ-বাগিছা খুলিবলৈ কোম্পানীয়ে কাৰ কৰিবলৈ ধৰিলে। কাৰ জিলাতে বনৰীয়া চাহগছ পোৱ গণ; গতিকে ১৫ টা কাহাৰ আৰু হিট মিলাতে নতুননতুনকৈ চাহ-বাগিছ খোলা হয়। তাৰ পাচত, হয়ে উপত্যকাতে চাহ-বাগিছাৰ সংখ্যা ক্ৰমাৎ বাঢ়িবলৈ ধৰে, না এই খেতিৰ কাৰবাৰৰপৰা ইউৰোপীয় কোম্পানীয়ে কোটি-কোটি টকা লাত কৰিবলৈ ধৰিলে। সঙ্গে কথা, আজিকালি অসমীয়া মানুহে অসমৰ চাহ-খেতিত উৎসাহেৰে হাত দিছে। আক, কোনো-কোনোৰ তাৰপৰা বিৰ লাভ কৰি ৰৰ উমত এ না কৰিছে। অসমীয়াৰ ভিতৰত শাহগড়ৰ ৰোৰ বৰুৱাই পোন-খমে খাসিয়া খুলি শট খুেৱায়। তেওঁ এতিষ্ঠা কৰা “লাহগৈ চাহ বাগিছা [ ১৮১ ] ১৮১ চা-খেতি সতে-আস অসমীয়াৰ চাহ-বাগিছা। তেওঁ মৰণৰ আগলৈকে এন পুতেকৰ কাৰণে শন বাগিছা পাতিছিল। সেই কালত ৰোষে বৰুৱা অসমত আটাইতকৈ চহকী অসমীয়া আছিল। মায়বাহাদুৰ গাখ ৰৱাৰ পি হেমখৰ বৰুৱাই প্ৰথমতে লাহদৈগড় বাগিছাৰ গুটি- নিহে তেওঁৰ লেতেকুজান বাগিছা পালেগৈ। তেওঁৰ পাত, সায়বাহাদুৰ বিষ্ণুৰাম বৰুৱাৰ এতিষ্ঠিত বাগিছাত তেওঁৰ পুত্ৰ ৰায়বাহাদুৰ শিৱপ্ৰসাদ বৰুৱা, ৰায়বাহাদুৰ ৰাধাকান্ত সন্দিকৈয়ে নিজেপতা বাগিছাত, আৰু সেই আৰ্হিৰে কেইবাজনো অসমীয়া চাহ-খেতিয়ক টনকিয়াল হৈ উঠিছে। অসমীয়া মানুহে চাহখেতি কৰি বা চাহবাগিছাৰ কাৰবাৰ চলাই কৃতকাৰ্য হোৱাৰ ভিতৰত, যোৰহাটৰ ৰায় জগন্নাথ বৰুৱা বাহাদুৰ প্ৰথম আৰু অগ্ৰগণ্য পুৰুষ। তেওঁৰ আহিয়ে অসমীয়াৰ ভিতৰত স্বাধীন কাৰবাৰত কৃতিত্ব লাভ কৰি গণ্যমান্য আৰু অৱস্থাপন্ন হ’লৈ চিৰকাল বল দিব। অসমৰ চাহ খেতিয়কক উৎসাহ দিয়াৰ অভিপ্ৰায়ে, গৱৰ্ণমেন্টে নিচেই নামনিমিত, খাজনাত সিবিলাকক মাটি দিছিল। পোনেই, ঐ ১৮৩৮ চনত, এশৰপৰা হাৰ একলৈকে, ৫ বছৰীয়া বৰন্তিত, প্ৰথম কুৰি বছৰলৈ লাখেৰকৈ দিয়া হয়; বাকী ২৫ বছৰ নিমিত্তে এত ১০• মাথোন বা ধাৰ্য কৰা হয়। ১৮৫৪াত সেই নিয়ম সলাই ৯ বছৰীয়া বৰন্তিত চাহ-খেতিৰ মাটি এত পাঁচ টকা মূলত বিক কৰাৰ নিয়ম চলে। ১৮৭ চনৰপৰা ত্ৰিশচনীয় যশক্তিমতে, এত • পাঁচ মহাকৈ চাহ-খেতিৰ মাটিৰ খাজনাৰ নিৰিখ চলিছে। আধ্যা -৪ পৰ্বতীয়া আৰু তিয়লীয়া জাতি মিৰি-মিৰি জাতিৰ বসতি অসমৰ উকা শীমাত। এই জাতিৰ মানুহেশত আৰু তৈয়াৰ দুয়ো ঠাইতে বাস কৰে। যিৰিবিলাক বৰ শাৰ। যিৰিয় শত আৰৰ-বৰোৰা কামত গৱৰ্ণমেণ্টৰ সহায় কৰে। সেই কাৰণে, গণমেন্টে মিৰিবিলাকক সমূহকৈৰি ১১৮ টকাকৈ পঁচা দিয়ে। | বিটিভি-সিং আৰু ব্ৰহ্মকুণ্ডৰ মাজৰ ঠাইত মিটিমিথিলাকে বাস কৰে। চুলি- কা, ৰেৰেলিয়া, ভিগৰু আৰু যি নামেৰে মিচিমি চাৰিজাত আছে। ইতি আনি ছোৱাত ৰৰ দুৰ্দান্ত ছিল। ১৮৫৪ এটাত মিজু আৰু আন কেইওজাত মিটিমিনে মাজেশয়ে ভৈয়ামত উপাত লগাৰলৈ ধৰে। সদৌশেহত, ১৮৬৬ সাভ, মিটিমিত ডেটা দি ৰখাৰ অৰ্থে খাতি পুৱা ৰাখিবলৈ নিয়ম কৰা হয়। তথাপি, মিটিমিৰিলাকে মাশেময়ে ১৮৯০ চনলৈকে উপছি লগাৰলৈ এৰা নাছিল। | বাড়ি-ইবিলাকৰ বিষয়ে আগেয়ে কৈ অহা হৈছে। শদিয়াত ৰা কৰা খামতি আৰু নাৰায়ণপুৰত যাপিত হোৱা খাতিৰিক গামেন্ট খাচাৰ [ ১৮২ ] ১৮ সমৰ বুৰঞ্জী ভিতৰত গণ্য; আৰু সিৰিলাকে ৰাই দিব লাগে। কিন্তু, টোপানীত বাস কৰা খাতিবিলাকে গৱৰ্ণমেন্টৰে সৈতে মিত্ৰতাহে ৰাখিছে; কৰ-কাটল একো শোধাৰ নালাগেঠ লিফো-এই জাতিৰ আদি বসতি ঠাই পাটকাই পৰ্বতৰ নামনিত। ভাত চিংফৌক কাকীয়ান বোলে। বুঢ়ীদিহিং, ন-দিহিং আৰু টোপনীৰ মাজত বাস কৰা বিলাককহে চিংফৌ নামেৰে জনা যায়। চিংফৌ বৰ যুঁজ জাতি। মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহৰ সময়ত ইহঁতৰৰ গা উঠিছিল। তেতিয়া চিংফৌহঁতে আহোম স্বৰ্গদেৱক নমনা হৈ উঠিছিল। তাৰেপৰা বহুকাল নিটাল মাৰি থাকি, তিশাম ৰজাৰ যোগে, ১৮৪৩ খ্ৰীষ্টৰত, সিহঁত আকৌ এবাৰ কি উঠিছিল, আৰু কেইবামাহলৈকে গৱৰ্ণমেণ্টৰে সৈতে সিহঁতে ৰণ পাতিছিল। সদৌশেহত, চিংফৌহঁত বৃটিচ গৱৰ্ণমেন্ট শৰণাগত হ’বলৈ বাধ্য হ’ল। এতিয়া সিহঁতে কানি খাই আগৰ তেজ হেৰুৱাইছে। | আৰৰ-বৃটিচ অসমৰ উত্তৰ-পূব প্ৰান্তত আবৰ পৰ্বত। ইহঁতৰ দোৱান মিৰিৰে সৈতে অলপ মিলে। কিন্তু, ইহঁত বৰ আকৰা জাতি। সহজে বৰাৰ নোৱাৰি কাৰণেই ইহঁতক আবৰ বোলা যায়। ইহঁতে ১৮৪৮ টাৰপৰা মাজে-সময়ে ভৈয়ামৰ বৃটিচ ৰাজ্যত উপৱৱ কৰি আছিল। তাৰ পাচত, ১৮৫৮ খ্ৰীষ্টাব্দত আবৰৰ এটা ভাঙৰ উৎপাত অসহনীয় হৈ উঠে। সেই বাৰে গৱৰ্ণমেন্টে সিহঁতৰ বিৰুতে কেইবাবাৰে ৰ-যাত্ৰা কৰাই সিহঁতক বলে নোৱাৰিছিল। সদৌশেহত, ১৮৫৯ ঐটাত, বৃটিচৰ বৰ শকত সৈন্য-বল পঠিয়াই হে আবৰহঁতক অলপ শান্ত কৰোৱা হয়। তেতিয়াৰেপৰা সিহঁতক কোৰ, শোণ, কানি, ধপাত, মচেৰাপ ইত্যাদি দি বৰিবৰ নিয়ম কৰা হয়। কিন্তু, আবৰৰ সিমানতো প্ৰকৃতপক্ষে বৰাৰ পৰা নহ'ল। ১৮৯৩ষ্টাব্দত আৰহঁতে বৃটিচ পুলিচৰ ওপৰত আক্ৰমণ কৰি আকৌ ভয়ানক উৎপাত লগায়। গতিকে, গৱৰ্ণমেন্টে পুনঃ সিহঁতৰ বিৰুদ্ধে শৰিৰ লগাত পৰে, আৰু একেৰাহে লাভৰছৰ লাগি, ১৯•• টাহে আবৰক বঢ়াই-দাই অলপ শান্ত কৰিব পাৰিছে। কিন্তু, সিমানতে নাৰতৰ ভালকৈ ধৰাৰ পৰা নহ'ল। সিহঁতে আকৌ ১৯১১ এটাৰৰ মাৰ্চ মাহত, শদিয়াৰ পলিটিকেল এজেন্ট মিঃ উইলিয়ামচ, আজ গ্ৰিগেন আৰু • ন বৃষ্টি, এজাক কাটি গৱৰ্ণমেণ্টৰে সৈতে ফেৰ পাতি লয়। গৱৰ্ণমেন্টে বিপুল আয়োজনৰে সৈতে আৰৰৰ বিৰুদ্ধে যাত্ৰা কমাই সিহতক বশ মনাইছে। আবৰ পৰতত মিঃ উইলিয়ানৰ প্ৰতিফলক স্থাপন কৰি, আৰৰ পৰ্বত নামনি ৰাজ্য বৃষ্টি, শাসনৰ অধীনলৈ আনি, শদিয়াৰে সৈতে একেটা শীমাত-বিভাগ কৰা হৈছে। | একা-ৰং জিলাৰ উত্তৰ সীমাত একা পৰ্বত। একা দুজাত,হাৰিখোৰ। একা আৰু কপাটোৰ একা। শেহৰ বিধ বৰ দুৰ্দাত। সিহঁতৰ টাগি যাই বৃটি, এজাৰ গাঁৱত ভালেমান উপৱ কৰাৰ দোষত, ৮২ ষ্টাৰত তাৰ ধৰি আনি গুৱাহাটীৰ বৰফাটেক ৰণী কৰি ৰখা হৈছিল। তাৰ পাচত, ১৮৭২ এটাত এৰি বিয়া মাত্ৰকে ‘াগি ৰাই আকৌ বালিপাৰাৰ গাওঁ আৰু থানা আক্ৰমণ কৰিলেহি। তাৰ পাতত নাই উৎপাত লগোত, টাগি আৰু ৰাই আনি লৈ ৰাস [ ১৮৩ ] গৱতী নাৰ পাতিলীয়া জাতি কৰিবলৈ দিয়া হয়। তাৰ পাচত, গৱৰ্ণমেন্টে শীমা ঠেলি নিয়া বুলি, একাইতে ১৮৯৩ সাত লক্ষীধৰ চৌধুৰীক মুখ্য কৰি, কেইবাজনো দেশ কৰ্মচাৰীক ধৰি নি আটক কৰিলেগৈ। সেইবাৰ গৱৰ্ণমেন্টে ততালিকে সিহঁতক বশ কৰিব নোৱাৰিছিল; কিন্তু সদৌশেহত আকাবিলাক আপুনি শৰণাগত হোৱাত, বৃটিচ, গৱৰ্ণমেন্টে সিহঁতক বছৰি •• টকা পঁচা দিবলৈ নিয়ম কৰে। গুৰুলা-একা পৰ্বতৰ পূৰে ফলা পৰ্বত। ডফলাৰ দেৱান মিৰি আৰু বাৰৰ লগত অলপ মিলে। আহোম ৰাজধত ফলাহঁতৰ উৎপাতৰ কথা ইতিপূৰ্বতে কৈ অহা হৈছে। বৃটিচ শাসনতো সিহঁতে ১৮৫২ টালৈকে ঘনাই উপত্ৰৱ কৰিছিল। আন কি, সিহঁতক পঁচা দিবলৈ নিয়ম কৰাৰ পাচতো, ৮৭০ আৰু ১৮৭২ খ্ৰীষ্টাব্দত, সিহঁতে বৃটি, গাওঁ আক্ৰমণ কৰিছিল। সদৌশেহত, নানা উপায়েৰে সিহঁতক বই লৈ, বছৰি ১৩০ টকা পচা দিবলৈ গৱৰ্ণমেন্টে নিয়ম চলাইছে। | পাটাই ভফলাৰে এটা বলী ঠাল-বিশেষ। আপাটাবিলাকক ‘মা’ নামেও জানা যায়। উত্তৰ-লক্ষীমপুৰ মহকুমাৰ উত্তৰ সীমাৰ প্ৰান্ত পৰ্বতশাৰীৰ নামনিত আটা বা আৰিকৰ ৰসতি। ১৮৯৬ খ্ৰীষ্টাব্দত সিহঁতে বৃটিচ, ৰাতি সোমাই বৃটিচ, প্ৰজা গোটাচেৰেক ধৰি নিয়াত, গৱৰ্ণমেন্টে সিহঁতৰ বিৰুদ্ধে এদল সৈন্য পঠিয়াই সিহঁতে ধৰি নিয়া মানুহ উদ্ধাৰ কৰি আনে। কিন্তু, পাটালাবিলাকে এতিয়াও বৃটিচৰ বশ মনা নাই। | মগা-নয় বা নাঠ, শৰৰপৰা নগা বোলা হৈছে। কোনোৱে নাগ’ শব্দৰপৰাও নগাৰ উৎপত্তি ধৰে; সেই মতে নগাহঁতৰ নাগ বা সৰ্পৰ লগত তুলনা কৰা হয়। আলামী নাবিলাকৰ বিষয়ে ওপৰত উনুকিয়াই অহা হৈছে। তাত ৰাজেও, লঠা, খনমা, নামচীয়া, অকিয়াল, টাৰীয়া প্ৰভৃতি কেইবিধমান নগা আছে। সিহতে আহোম স্বৰ্গদেৱৰ দিনৰেপৰা ভৈয়ামৰ মানুহৰে সৈতে কাৰৰ চলাই আছিল। এতিয়াও সিহঁতে সেই নিয়মেই চলিছে। ১৮৯ ষ্টাত ‘নগাহিল’ত হোৱা নমা-ৰণৰ পাৰপৰা বৃটি, শাসন মানি নগাইতে আৰু কোনো উৎপাত লগোৱা নাই। | দুয়া—১৮ এটা ভুয়া দুৱাৰ দেৱানগিৰি বৃটিচ, গৱৰ্ণমেন্টে এল কৰাৰ কথা ইতিপূৰ্বতে কৈ অহা হৈছে। তাৰ পাচত, ভুটীয়াৰিলাকে বৃটিচ ৰাত মাজে-সময়ে উপৱ কৰিবলৈ এৰা নাছিল। শেহত, ৰাৰ ভুয়া দুৱাৰ আৰু পূৰ্ব কৰিয়াৰ দুৱাৰ পৰ্য্যত গমেন্টে লোৱাৰ ৰাষত হয়। সেই ৰাৰে উৰি হাটত বছৰি ৫০০টা ভুয়া পচা দিবলৈ কি হয়। তাত ৰাজে, চাৰ-দুৱাৰৰ আৰু ১০০০ টকা আৰু খেয়ে ভুয়া ১০ টকাকৈ ছৰি পচা বিয়াৰ নিয়ৰ চলিত হয়। | যিকিৰ-মিকিবিলাক সমৰ এটা গভীয়া জাতি। এই ভিৰ লিখিত বুৰঞ্জীমূলক তথ্য পাৰলৈ নাই। ৰায়হাৰ কুমাৰ ভূঞা সম্পাদিত “বিৰিখ খণ্ড বুৰীত কিভীমূলক “মিকিৰ আদি কবি একাধ্যা সমিৰি হৈছে, তাৰপৰা মিকি তিনি বিষয়ক অলপ আকাশ পোৱা যায়। সেই মতে, “তি পৰে [ ১৮৪ ] হেমকু-মোখ্‌ৰাং বংশৰ কংস নামে এজন বৰ পৰাক্ৰমী ৰজা আছিল। তেওঁ অসমৰ গোটেই পৰ্ব্বতীয়া জাতিৰ ওপৰত ৰজা আছিল। কংস ৰজাৰ ছাম আৰু জাম নামেৰে দুই কোঁৱৰ আছিল। নগা, কুকি, ডফলা আৰু মিচিমি এই সকলোকেইটা জাতিৰ মানুহ কংস ৰজাৰ পুতেক ছাম কোঁৱৰৰ সতি-সন্ততি। জাম ৰজাৰ ৰংখাং-খেক্‌প আৰু ছিংবাৰ্ব্বে নামেৰে দুই পুতেক আছিল। জাম ৰজা বুঢ়া হৈ মৰাত ৰংখাং-থেক্‌প ৰজা হ'ল। ভায়েক ছিংবাৰ্ব্বেই মান দেশৰ দাঁতি কাষৰত ‘ছিংবাৰ্ব্বে' নামে ৰাজ্য পাতিলেগৈ। ‘ছিংবাৰ্ব্বে' মানে খলা বমা, ওখ-চাপৰ, নাইবা অসমান; সেই দেখি এই ৰাজ্য ‘অসম’ নামে জনাজাত হ'ল। সেই ৰাজ্যত সেই বংশ বৃদুকৈদা, পাবক, আৰলেং প্ৰভৃতি ৰজা হৈ যোৱাত, ছট নামেৰে ৰজা এটা হ’ল। তাত পাচে থিৰেং-ৰাংৰেং ফৈদৰ এটা সাহিয়াল আৰু বুধিয়ক মানুহ তেওঁলোকৰ চৰ্দাৰ হ’ল। তেওঁ মিকিৰবোৰক নাচ-গান, সেৱা-পূজা, কাঠ-সংস্কাৰ আদি বহুত নীতি-নিয়ম শিকালে। তাৰ পাচত, ভালেমান মিকিৰ নেতাৰ দ্বাৰাই মিকিৰ ৰাজ্য শাসিত হয়। মিকিৰবোৰ পাঁচ ফৈদত বিভক্ত; যেনে, —ইংতি, তেৰাং, তিমুং, ইংহি আৰু তেৰণ। ”*




 * ৰায় বাহাদুৰ সূৰ্য্যকুমাৰ ভূঞা সম্পাদিত “দেওধাই অসম বুৰঞ্জী”ৰ অন্তৰ্ভুক্ত “বিবিধ খণ্ড-বুৰঞ্জী”, ২০৯-২১৪ পৃষ্ঠা [ ১৮৫ ] ১৭০০ ১৬৫০ ১৪০ ১৬৩০ ১৫০০ ১৪৫০ ওপৰঞ্চি দানৱবংশী আৰু অসুৰৰং ৰজা। (খ্ৰঃ পুঃ ১৭০০ চনৰপৰা খ্ৰঃ ৯০০ চনলৈকে) ১। মহীৰঙ্গ দানৱ ২। হতকা ৩। সম্বৰাসুৰ । ৰাৰ ৫। ঘটক কিট ৬। নৰকাষ ৭। ভগদত্ত ৮। বহুদণ্ড (অযুগ, খ্ৰীঃ পূঃ ১৪০০- ৭০০) ১। হৰ্ষবৰ্ণা ১০। সাল ১১। পালক বিজয় ১২। প্ৰল ১৩। হজ ১৪। বনমালদেৱ ১৫। বীৰবাহ ১৬। বলবৰ্গদেৱ ১৭। সুবাহ ১৪০ ৭৫৫ ৭৮ ৮০০ ৮ ৮৮৪ বিবিধ বংশৰ ৰজা (খ্ৰীঃ পুঃ ১৫০০ চনৰপৰা ঃ ১০০০ চনলৈকে)। ১। ক ৰা ২। বাণা ৩। দেখে | ( ৪। নাগণ যুগ, ঃ পূঃ ১৪০০- ৫০০) ৬। কুমাৰ ভাৰ ৰা ২৪ [ ১৮৬ ] ১t, ১১২ ১১৪০ অসমৰ বুৰী জীৰিৰী ৰজা ( ১১০০ চনৰপৰা ঃ ১৪৭৮ চনলৈকে) ১। ধৰ্যপাল ২। দুবলি ৩। পানাৰায়ণ ৪। চন্দ্ৰনাৰায়ণ ৫। মহেনাৰায়ণ ৫। প্ৰাণনাৰায়ণ ৭। জনাৰায়ণ ৮। কোনায়। ১। ৰামচন্দ্ৰ ১০। আৰিমত্ত ১১। সিংহ ১২। কাল বলহ ১২০০ ১২৮ ১৩৬০ ১৪০০ ১৪৪০ ১৪৭৮ পালংশী ৰা ১০০০ চনৰপৰা ঃ ১৪০০ চনলৈকে) ( ১। প্ৰণালি ২। পাল ১০৭০ ৪। ইণাল । কুৰ পান ১•১০ ১১২৫ ৭। গোল ১১৭৫ ১১৮০ ১২২৫ ১২০০ ১২৭৫ ১। বিএ পাল (২) ১০। নাৰায়ণপাল ১১। লাল ১২। গোপাল ১৩। বিগ্ৰহপাল (২) ১০। মহাপাল ১৫। পাল ১৮। বিহল (৩) ১০ [ ১৮৭ ] ১। নীলফ (১২০১-১২৯০)। ছানাৰায়ণ (১২৯৬৩) | ৩ আৰু ৪ নং আয়াত ( ১৩৩ -১০২) ৫। চক্ৰ ( ১১২০-১৪০)॥ নীলা ( ১৫৫৫-১৫১) আহোম স্বৰ্গদেৱ। (ঃ ১২২১ চনৰপৰা ১৮৯ চনলৈকে) গৱেৰ নাম ১। চুকাফা। ১২১ ২। চুতেউফ। ৩। চুবিনা ৪। চুষা ৫। চুাক্ষা + ১৩২ ১ ১২৮ ১২৯৩ । ১৪ • ১৩৭৫ ১৩৮ ১৫৮ বিষয়াজ • তাওখি বিষয় ৮। চুঙ্গা ৰা ৰা ১ চুয়াংকা ১৩ । কোষ , ১৩১৮ ২২ ১২। ১৪৩, ১০ , ১১। চুফে ১২। চুনা ১৩। চুণিমা ১৪। চুলু বা স্বৰ্গনাৰায়ণ • ১৯১৩ ১১ ১৬। চুমা খোবা ১৭। চুচো বা মূৰ্গিনা ১৬৪১ ১৯। চুক্তি ২০। চুয়া যায়সি ১। চুলি ২। চুলাউয়াতি [ ১৮৮ ] বৰিনাম ২৪। চুইং ২৫। গোৰৰ গৱে এ মূঞ্জী বাৰৰ ১৬৭ এমাহ ১৫ দিন মুঠেই ২• দিন ১৬৭৭, ১৭, ১৮৭৫ • ১৬৭৭ ১৬৭১ ১৬৮১ ১৬৯৬ ১৭১৪ ১৭৪ ১৭৪৪ ১৭৫১ ১৭১ ১৭৫১ ২৭। চুতো ২৮। চুলিফা বা না। ২৯। চুপাত ফাৰাগদাধৰ সিংহ ৩। চুংফা বা সিংহ। ৩১। চুতনা বা শিৱসিংহ ২। চুচো বা এমসিংহ। ৩। চুষা ৰা ৰাজেশ্বৰসিংহ। ৩০। চুতেউফা ৰা লক্ষ্মীলিং ৩৫। চুহিতা বা গৌৰীনাথসিংহ ৩৬। কমলেশ্বৰসিংহ ৩৭। চত্ৰকাসিংহ ৩৮। একাসিংহ (২ বাৰ) ৩৯। যোগেখসিংহ ৪। পুৰৰ সিংহ • ১৭৬১ ১৭৯৫ ১৮১০ ১৭৯৫ ১৮১• ১৮১৮ , ১৮১৮ ১৮২১ ১৮১ ১৮২৩ ১৮ ১৩৪ বৃটিচৰাজৰ দিনত আহোম ৰাজকোৱৰ ১। পুৰৰ সিংহ ঠাল-১) কামেশ্বৰ সিংহ; (২) কমপেশ্বৰ সিংহ; (৩) যমুনেশ্বৰ সিংহ। ২। চা সিংহৰ ঠালৰ —(১) ঘনকান্ত সিংহ; (২) কেশকাত সিংহ (৩) দুগৰাগ ৰাইটে বৰ্তমান। কোচ ৰজা ( ১৫১৫ চনৰপৰা ১৭২৮ চনলৈকে) বা কাল ২। বিসিংহ। ক ১৫১-১৫৪ ২। নাৰায়ণ ১৫০০-১৫৮ ৩। নাৰায়ণ • ১৮০-১০০ । পৰীক্ষিত নাৰায়ণ .। নিত নাৰায়। r১৮১৫৩৭ [ ১৮৯ ] ও ৰ নাম বা কাল • বিজিত নাৰায়ণ (বেজি ফৈ) ॥ মহেন্দ্ৰ নাৰায়ণ (দী ফৈ) ১৬৩৭-১৩ ৮। চন্দ্ৰ নাৰায়ণ ১। সূৰ্য নাৰায়ণ ১০। ইন্দ্ৰ নাৰায়ণ • ১৬ -১৭২৫ ১১। আদিত্য নাৰায়ণ । ৭২-১৭। ১। মধু নাৰায়ণ • ১৭২৭-১৭২৮ চুটিয়া বা ( ১২২৪ চনৰপৰা ১৬৭৬ চনলৈকে) যাৰ নাম বা কাল ১। খবৰ পাল ২। বিষধ পাল • ১৩০-১৩০ ৩। বিক্ৰম পাল

  • ১৩৫-১৩১৮

৪। গড় পাল ১৩৯৮-১০০০ ৫। বল পাল ১০ - ৪৮৮ ৩। মাধব পাল ১৪৮-১০২১ ৭। জয়জ পাল ১৫ -১৫৭৭ ৮। কৰ্মজ পাল ১০-১১ ১। ধাধব পাল ১৩১-১৬৭৪ ১। নীতি পাল • ১৮৭০-১০০ ( ৰৰ নাম । খুন। ২। ভেট (ক) যুগ কছাৰী ৰজা ১৫২৫ চনৰপৰা ১৮০০ চনলৈকে)। ৰা কাল ১৫৫-১৫৩১ • ১৫৩-১৫৩৬ । ননাৰায়ণ ॥ অষণ ৮। হয়ত ৭। ৰীৰ নাৰায়ণ ১৬০০১৩১ ১৬৩১-১৬৩ ১০৩৭ | ১ [ ১৯০ ] অসম বুৰঞ্জী বা কাল । মধ্য

  • ১৬৭২-১৭০২

১। উদয়াদিত্য ১১। ভাষা

  • ১৭০-১৭০৮

১২। পূৰ্ণ ১৭৮১৭২১ ১৩। হৰি নাৰায়ণ ৮ ১৭২১-১৭৩৫ ১০। কচিত্ৰ নাৰায়ণ ১৭৫৭৬ ১৫। শতিকাৰী ১৭৮-১৭৭১ ১৬। বিচ ভূপতি ৮ ১৭৭১-১৭ ১৭। কক ১৭৮-১৮১৬ ১৮। গোবিন্দ চয় | ১৮৩:৮৩০ এয়াৰ ৰজা। | ( ৫০০ চনৰপৰা ১৮৩৫ চনলৈকে) বাৰ নাম বা কাল ১। পাতায় ঃ ১৫০০-১৫১০ ২। মাঝে গোৰ্মই

  1. ১১০-১৫৩২

৩। বুঢ়া পৰ্বতায় • ১৫২-১৫৪৮ । গোশাই • ১৫৪-১৫০৪ । যিমাণিক • ১৫৬৪-১৫৮ । এগৰায় , ১৫৮০-১০০ । নিমাণিক । যামাণিক । বুৰয় ১৬২৫-১৬৩৬ ১। ছোট এপায় ১৯৩৬-১৭ ১১। বোম যায় ৮ ১৬৪৭৬৬ ১২। নামটি • ১৬৬=১৬ ১৩। এটি ১। নাৰায়ণ ১৫। বাছি (২) ১৭-১৮ ১০। নাৰায়ণ ১৭। বৰগোসাই (২) • ১• ১৮। নটিং

  • ১৭০-১৭৮১

১৯। বিমনাৰায়ণ ১৭৮১-১৮ ২০। নামছি (৩) , ১৭৮E [ ১৯১ ] ১ ( জীৰ নাম ১। খান ২। গকুল ৪। নাৰায়ণ ৪। গোবিন্দদেৰ ৫। ঈশানদেৰ শ্ৰীহটৰ ৰজা ১১৮৯ চনৰপৰা ১২৭০ চনলৈকে) ৰাৰ কাল ১১৮০-১২০০ • ১২০০-১২১০

  • ১২ -১২২০

• ১২৫-১২০৫

  • ১২০৫-১২৭০

মণিপুৰৰ ৰজা (ঞ্জঃ ১৭১৪ চনৰপৰা ১৮৩৮ চনলৈকে) ৰৰ নাম কাল ১। গৰীৰনেৱাৰ ঃ ১৭১০-৭৫০ ২। অগত্যাহ ১৭৫০-১৭৫ ৩। কয়টি ১৭৬৫-১৭৯ ৪। হচি | ১৭৯-১৮০১ ৫। মধুচন্দ্ৰ ৮ ১৮০১-১৮৩ ৬। চৌজিতচিং • ১৮০৩-১৮১২ ৭। মালিচিং ৮ ১৮১২-১৮ ৮। গভীবচিং ১৮২০-১৮৩৩ ১। চকীৰ্তিচিং ১৮৩৩-১৮৪৪ ১। নৰজিতছি ১৮৪৪-১৮৪১ ১১। নৰেটিং • ১৮৫১১৮৫ ১২। চঅকীৰ্তিচিং (২ )

  • ১৮৫৫=১৮

১৩। মৰচটিং

  • ১৮ -১৮৯১

১৪। চুড়া ১। বৰ-বাৰ(শাহ হৈক, কাশী, প, ৰায়, লাল, ক, টেটন, জ, উজীৰ, সাবোল, মাই, মাই। ২। গৰু- ৰাভূঞা (গম কৈ) , ধু, মুফু, , , , , গৌৰ, , মহাৰ, লেপ, কে। [ ১৯২ ] ১DR অসমৰ বুজ বৃষ্টিত গৱৰ্ণমেন্ট গৱৰ্ণৰজেনেৰেলৰ এলে আৰু কমিচনাৰ শাসনকৰ্তা। শাণৰ লল ১। মিঃ ডেভিড টু ••• ঃ ১৮২৩-১৮৩১ চন ২। যে এভাম হোৱাইট , ১৮৭-১৮৩২, ৩। কাপ্তান নিউজিল ৮ ১৮২৮-১৮৩০। ৪। লেফটেনেন্ট জেমচ মেথি। • ১৮৬০-১৮০১ . ৩। মিঃ টি, চি, টচ ••• • ১৮৩১-১৮৩৪ , ৩। জেনেৰেল জেকি ••• । ১৮৩৪-১৮৬১ ৭। কৰ্ণেল হপকিন ••• ৮ ১৮৬১-১৮৭ , চীফ কমিচনাৰ ১। কৰ্ণেল কিটিং ১৮৭৪ চনৰ ৭ ফেব্ৰুৱাৰীৰ পৰা ১৮৭৮ চনৰ ২১ জুনলৈকে ২। চাৰ এ, টি, বেইলী ১৮৭৮ , ২২ জুন , ১৮৮১ + ১ মাৰ্চ , ৩। চাৰ চাৰ্লচ এ, ইলিয়ট ১৮৮১ , ২ মাৰ্চৰ , ১৮৮২ ৭ জুলাই , ৪। মিঃ তৰিত, ই, ওয়াৰ্ড (একটি) ১৮৮৩, ৮ জুলাই ১৮৮৩ , ৭ অক্টোবৰ , ৫। চাৰ চাৰ্লচ এ, ইলিয়ট (ঘুৰিবাৰ। ১৮৮৩, ৮ অক্টোবৰৰ , ১৮৮৫ ২ ফেব্ৰুৱাৰী, ৮। মিডব্লিউ, ই, ওয়াৰ্ড (একটি) ১৮৮৫, ২০ ফেব্ৰুৱাৰীৰ। ১৮৮৭ ৩০ অক্টোবৰ , । মিঃ ফিন্ট, পেট্ৰক ১৮৮৭, ৩১ অক্টোবৰৰ • ১৮৮৯ , ১৫ জুলাই, ৮। মিঃ , ওৱেষ্টলেও। | (একটি) ১৮৯, জুইৰ , ১৮৮৯ ২২ অক্টোবৰ , ১। মিজে, ডি, ইট ১৮৮৯, ২৩ অক্টোবৰ, ১৮১১, ২৪ মাৰ্চ, ১০। চাৰ এইচ, কলেট (একটি) ১৮৯১, ২৫ মাৰ্চ , ১৯১ ২৭ মে', ১১। চাৰ উইলিয়াম, ই, ওৱাৰ্ড এ ১৮৯১ চনৰ ২৮ মে’ৰপৰা ১৮৯৬ চনৰ ১৫ জুলাই | লৈকে ১২। চাৰ চাৰ্লচ অমচ, লয়েল , ১৮৯৬ , ১৬ জুলাই, ১৮৬, এক্টাবৰ ১৩। গৰ হেৰি যে, এট, কটন , ১৮৯৬ , ২৮ নৱেম্বৰ, ১৯০২, ১ মে ১৪। মিঃ জে, বি, ফুলাৰ • ১৯০২ , ২ মে , ১৯০৫, ১ আগষ্ট [ ১৯৩ ] সকাউন্সিল নেফ্‌টেনেণ্ট গৱৰ্ণৰ

(পূৰ্ব্ববঙ্গ আৰু অসম গৱৰ্ণমেন্ট)

১। চাৰ ৰেম্‌ফিল্ড ফুলাৰ খ্ৰী: ১৯০৫ চনৰ ১৬ অক্টোবৰৰপৰা ১৯০৬ চনৰ ১৯ আগষ্টলৈকে

২। চাৰ লেঞ্চলট হেয়াৰ ,, ১৯০৬ ,, ২০ আগষ্টৰ ,, ১৯১১ ,, ২৬ আগষ্ট ,,

৩। চাৰ চাৰ্লচ বেলী ,, ১৯১১ ,, ২৫ আগষ্টৰ। ১৯১২ , ৩১ মাৰ্চ •

সকাউন্সিল চীফ কমিচনাৰ

১। অনৰেৰেল চাৰ চডেল মাল : ১৯১২ চনৰ ১ এপ্ৰিলৰপৰা ১৯১০ চনৰ

| ১৪ এপ্ৰিললৈকে।

২। এনৰেৰোল কৰ্ণেল পি, আৰ, টি, গৰ্ডন ১৯১০ চনৰ ১৫ এপ্ৰিলৰপৰা ১৯১০ চনৰ।

| ৩১ জুলাইলৈকে।

৩। অনৰেবোৰ চাৰ আচঁডেল মাল (২ বাৰ) ১৯১৪ চনৰ ১ আগষ্টৰপৰা ১৯১৮ চনৰ

৩১ জুলাইলৈকে।

৪। অনবোেল চাৰ নিকলা বিটচ বেল ১৯১৮ চনৰ ১ আগষ্টৰপৰা ১৯২১ চনৰ

এবাৰীলৈকে।

সকাউন্সিল গৱৰ্ণৰ

১। চাৰ নিকলা বিটচ বেল ঃ ১৯২১ চনৰ ৩ জানুৱাৰীৰপৰা ২ মাৰ্চলৈকে (একটিং

২। চাৰ উইলিয়াম মাৰিচ ঃ ১৯২১ চনৰ ৩ মাৰ্চৰপৰা ১৯২৩ চনৰ ১ অক্টোবৰলৈকে

৩। চাৰ জন হেৰি কাৰ : ১৯২৩ চনৰ ১০ অক্টোবৰৰপৰা ১৯১৭ চনৰ ২৭ জুনলৈকে

৪। চাৰ লৌৰি হেমও Wঃ ১৯২৭ চনৰ ২৮ জুনৰপৰা ১৯৩২ চনৰ ২ মালৈকে

৫। চাৰ মাইকেল কী ঃ ১৯৬২ চনৰ ৩ মাৰপৰা ১৯৩৭ চনৰ ৪ মাৰ্চলৈকে

। চাৰৰট নীল ৰীত : ১৯৩৭ চনৰ ৫ মাৰ্চৰপৰা