ল'ৰা-ছোৱালীৰ ৰং-ঘৰীয়া খেল/তৃতীয় অংশ
.jpg)
ৰজা-ৰাণী খেল—
২ নং চিত্ৰ
(৫৯) নাচ লৰ আৰু ধৰ:-
ওপৰ খেলটোকে নাচ-লৰেৰে (skipping) খেলিব।
একে ফালে দি গৈও এই দুটা খেল খেলিব পাৰি। যি চাপৰ খায় তেওঁ ওলাই চাপৰিৱাওঁতাক পাছে পাছে খেদিব আৰু খালী ঠাই পোৱাৰ আগতে ধৰিব পাৰিলে খালী ঠাই তেওঁৰ হ’ব। ধৰা পৰা জনে পুনৰ আনক চাপৰিয়াই খেলা আৰম্ভ কৰিব।
(৬০) ৰজা-ৰাণী:-
৬ নংৰ ”তিনটা নোহোৱা” খেলত দিয়া ব্যৱস্থাৰ দৰে দুটা মণ্ডল পাতিব। প্ৰতি যোৰ ল’ৰাৰ এটা হ’ব ৰজা আৰু আনটো হ’ব ৰাণী।
ফীল্ড খনৰ এমূৰে এটা আঁচ টানি সীমা নিৰ্দিষ্ট কৰি দিব।
আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া প্ৰথম ইঙ্গিতত মণ্ডল দুটা দুফালে নৃত্যলৰেৰে বা কুকুৰ লৰেৰে ঘূৰিব; ২নং চিত্ৰত দিয়া কাঁড়ৰ চিনত ঘূৰিব। দ্বিতীয় ইঙ্গিতত ৰজাবোৰে নিজ নিজ ৰাণীক বিচাৰি ধৰা-ধৰি কৰি যোৰ পাতি পাতি লৰি নিৰ্দ্দিষ্ট কৰি দিয়া সীমা পাৰ হ’বগৈ। যি যোৰেই আটাইতকৈ পিছত আঁচ পাৰ হ’ব সেই যোৰেই মৰা পৰে বা কটা যায় বা খানা খাবলৈ নেপায়। এইদৰে খেলোতে খেলোতে যি যোৰেই শেষলৈকে কটা নপৰাকৈ থাকে সেই যোৰৰে জয় হয়।
এই খেল মণ্ডলটো ভঙাই লৰ নমৰাইও খেলাব পাৰি। প্ৰথম ইঙ্গিতত ধৰিব আৰু দ্বিতীয় ইঙ্গিতত ৰজা-ৰাণী মুখা-মুখিকৈ হাত ধৰা-ধৰি কৰি বহি যাব।
(৬১) তলা-ছাবি :—
৬ নংৰ ”তিনটা নোহোৱা” খেল খেলিবলৈ কৰা দুটা মণ্ডলৰ দৰে মণ্ডল কৰিব। এই দুটা মণ্ডলৰ প্ৰতি যোৰ ল’ৰা আগা-পাছাকৈ নাথাকি কাষে-কাষে লগাই থিয় হ’ব। দুয়োজনে ভিতৰ ফালৰ হাত, (ইজনৰ হাত সিজনৰ হাতৰ লগত লগাই) তলা লগাই কঁকালত থ’ব। বাহিৰৰ হাতো কঁকালত থ’ব। দুজন ল’ৰা ওলাই থাকিব—এজন হ’ব বাঘ এজন হ’ব চিকাৰ। বাঘে চিকাৰক খেদিব। চিকাৰে ৰক্ষা পাবলৈ কোনোবা এযোৰৰ একাষে হাত তলা লগাই ৰ’ব। তলা লগোৱা মাত্ৰকে ৩য় ল’ৰাটো চিকাৰ হ’ব। বাঘে চিকাৰক ধৰিব পাৰিলে খেদা-খেদ উলটি যাব।
(৬২) ঘোৰ-দৌৰ :—
এইটো ৩৫ নংৰ “মানুহ কঢ়িওৱা। ” খেলৰ নিচিনা; মাত্ৰ এই খেলত বোকোচাত উঠাৰ দৰে উঠিবই লাগিব আৰু এটা লৰায়ে ইটোৰ পিছত সিটোকৈ দলটোৰ গোটেইখিনিক দৌৰাব লাগিব, আৰু ইটোৰ পিছত সিটোৰ বোকোচাত উঠোতে মাটিত লাগিব নোৱাৰিব। গতিকে দলটোৰ আটাইতকৈ সৰু ল’ৰাটোক চোৱাৰি কৰিব।
(৬৩) বল ল আৰু থ :—
সুৰঙ্গ বল খেল আদিত দিয়া ব্যৱস্থাৰে ল’ৰাবোৰ দল দল হৈ থিয় হ’ব। আৰম্ভণী আঁচত খাল এটা থ’ব। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙ্গিতত ১ম ল’ৰাটোৱে বলটো তুলি ল’ব, খুঁটিলৈ লৰ মাৰি
আকৌ ঘূৰি আহি আঁচত বা আঁচ পাৰ কৰি বলটো থ’ব; তাৰ পিছত বল লৈ ২য় ল’ৰা যাব, এইদৰে যি দলেই প্ৰথমতে শেষ কৰিব সেইদলৰে জয় হ’ব।
(৬8) ধন তোলা:—
দুটা বা ততোধিক দল মণ্ডল আকাৰত থিয় হ’ব। মণ্ডলৰ কেন্দ্ৰস্থানত ধনৰ মোনা কৰি এখন ৰুমাল ৰাখিব। দলবোৰ ল’ৰাবোৰক ক্ৰমিক ভাৱে নম্বৰ কৰাব। প্ৰতিটো দলৰ প্ৰতি ল’ৰাই নিজৰ নিজৰ নম্বৰ মনত ৰাখিব। শিক্ষকে যেই সেই এটা নম্বৰ ক’ব, আৰু কোৱা মাত্ৰকে প্ৰতি দলৰ সেই নম্বৰৰ ল’ৰা ওলাই মণ্ডলটোৰ বাহিৰেদি লৰি ঘূৰি আহি নিজৰ ঠাই পাই কেন্দ্ৰ স্থানলৈ গৈ ৰুমালখন তুলি ধৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব। যিয়েই ৰুমাল খন তুলি ধৰিব সেইজনৰে দলটোৰ জয় হব। কেবাবাৰো খেলাব।
(৬৫) জীৱন-নৌকা:—
গোটেই দলটোক আগলৈ নিৰ্দিষ্ট কৰি দিয়া সীমালৈ লৰ মাৰি, বেঙা মেলি মেলি বা খোজ কাঢ়ি গৈ, সীমা পাৰ হৈ আকৌ আগৰ স্থানলৈ সেইদৰে ঘূৰিবলৈ ক’ব। আগৰ স্থান পাওঁ পাওঁ হওঁতেই শিক্ষকে যেই সেই এটা সংখ্যা ক’ব। শিক্ষকে যেনিবা ৬ ক’লে, তেতিয়া ল’ৰাবোৰে হাত ধৰা-ধৰি কৰি ৬ জনীয়াকৈ একোটাহঁত দল কৰি মণ্ডল পাতি ৰ’ব। যিখিনিয়ে একোটাহঁত তেনেকুৱা দল হ’ব নোৱাৰিব সেইখিনি ল’ৰা পিছৰ খেললৈ কটা পৰিব, বা গেলে; অৰ্থাৎ জীৱন-নৌকা নেপাই
বুৰ যায়। শেষলৈকে যিদলৰে ল’ৰা বেচিকৈ থাকিব সেই দলৰে জয় হ’ব।
(৬৬) ব্যৱসায়ীৰ অবাক ভাও:—
দুটা দুটা বা ততোধিক ল’ৰা গোট খাই যেই সেই এটা ব্যৱসায়ৰ অঙ্গি-ভঙ্গীৰে মাত নমতাকৈ ভাও দেখুৱাব লাগে। ভাও দেখিয়েই দৰ্শকে কি ব্যৱসায় কৰিছে ক’ব পৰা হ’ব লাগে।
(৬৭) পশুশালা:—
যিমান সংখ্যা ল’ৰা সেই দিন খেলত থাকিব সিমান সংখ্যা “কাৰ্ড” কৰি ল’ব। ”কাৰ্ড” বোৰত বেলেগ বেলেগ চৰাই আৰু জন্তুৰ নাম লিখিব। একেটা নামকে ৪/৫ টা মান “কাৰ্ড”ত লিখিব; যেনে কুকুৰ লিখা ৪ খন "কাৰ্ড”, মেকুৰী লিখা ৬ খন “কাৰ্ড" ইত্যাদি। “গাধ” লিখা এখন মাত্ৰ “কাৰ্ড” কৰিব। ল’ৰাবোৰক মণ্ডল পাতি বহুৱাব। প্ৰত্যেক ল’ৰাৰ আগে আগে তল মুৱাকৈ “কাৰ্ড” একোখন মাটিত থৈ যাব; আৰম্ভণৰ ইঙ্গিত নিদিয়ে মানে ল’ৰাবোৰে কি লিখ আছে নেচাব। আৰম্ভণৰ ইঙ্গিত পোৱা মাত্ৰে ”কাৰ্ড” খন চাই যি জন্তু বা চৰাই লিখা পায় সেই জন্তু বা চৰাইৰ মাত মাতি নিজৰ নিজৰ জ্ঞাতি ভাই ৰিচাৰি একে লগ খাই এঠাইত বেলেগাই বহি থাকিবগৈ। কথা কোনেও পাতিব নোৱাৰিব, বা মুখেৰে কোনেও কাকো একো সুধিব নোৱাৰিব; জন্তুৰ মাত মাতিহে সঙ্গী বিচাৰি উলিয়াব। গাধটো সঙ্গীহীন অকল-শৰীয়া হৈ ওলাই পৰিব আৰু শিক্ষকে পেংলাই কৰি সুধিব,—“লগ কোনে নেপালে? তুমি নেপালা? তুমি কি? গাধ!!”
(৬৮) টুপি পিন্ধি জাপ:—
ল’ৰাবোৰ দুদল হ’ব। দুটা টুপি ৰাখিব। সুৰঙ্গ বল খেলিবলৈ থিয় হোৱাৰ দৰে দল দুটা থিয় হ’ব। আগলৈ দুটা টুপি ৰাখিব। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙ্গিতত প্ৰতি দলৰ ১ম ল’ৰা টুপিৰ ওচৰলৈ দৌৰিব আৰু নিজৰ দলৰ ফালে মুখ কৰি মূৰত টুপি পিন্ধি তিনিবাৰ হাত-ভৰি মেলি জপিয়াব। টুপি মাটিত পৰিলে আকৌ তিনিবাৰ জপিয়াব। জপিয়াই নিজৰ দললৈ আহিব আৰু তাৰ পিছত ২য় জন যাব। এইদৰে যি দলেই প্ৰথমতে শেষ কৰিব সেই দলেহ জিকিব।
লাঠী লৈ জপিয়াইও এই খেল খেদিব পাৰি।
(৩৯) কোন হেৰাল:—
লৰাবোৰক মণ্ডল এটাত চকু মুদি ঘুৰি ফুৰিবলৈ দিব। ঘূৰোঁতে কোনোবা এটা ল’ৰাক টানি উলিয়াই নি কৰবাত লুকাবলৈ দিব। তাৰ পিছত বাকী বোৰক চকু মেলিবলৈ আদেশ দিব আৰু সুধিব, “তোমালোকৰ ভিতৰৰ পৰা কোন হেৰাল কোৱা। ” যিটো দলৰ ল’ৰাই প্ৰথমতে শুদ্ধকৈ নাম ক’ব, সেই দলেই জিকিব।
আন প্ৰণালী —এটা ল’ৰাক মণ্ডল টোৰ ভিতৰলৈ নি তললৈ মূৰ কৰাই চকু মুদাই বহুৱাই থ’ব। এতিয়া মণ্ডলটোৰ পৰা ল’ৰা এটা মনে মনে উলিয়াই নি লুকুৱাই থ’ব। চকু মুদি থকা ল’ৰা- টোক চকু মেলিবলৈ কৈ সুধিব, “কোন হেৰাল, কোৱা। ”
(৭০) শব্দ ভেদ:—
ল’ৰাবোৰৰ চকু বান্ধি দিব। নিলগৰ এঠাইত এটা সুহুৰি
বজাৰ বা অন্য কোনো এটা মাত মতাব। অলপ সময় বজাই বা মতাই বন্ধ কৰি, চকু বান্ধি থোৱা লৰা’বোৰক সুহুৰি বজোৱা বা মাত মতা মানুহজনক গৈ ছুবলৈ ক’ব। যি দলৰে ল’ৰাই প্ৰথমতে ছুব সেই দলৰে জয় হব।
(৭১) সুৰঙ্গ সোমা:—
প্ৰতি দল ভৰি দুটা মেলি মেলি ইটো ল’ৰাৰ পাছত সিটো ল’ৰাকৈ থিয় হ’ব। প্ৰতিদলেৰে শেষৰ ল’ৰাটোৱে, আৰম্ভণৰ ইঙ্গিত পোৱা মাত্ৰে, ভৰিৰ তলেদি ( সুৰঙ্গ টোৱেদি ) গৈ ১ম লৰাটোৰ আগত থিয় হৈ হাত মেলিব। হাত মেলা মাত্ৰে ইটো ল’ৰা যাব। এইদৰে ১ম ল’ৰাটো আকৌ গৈ শাৰীৰ মূৰত থিয় হ’লেই খেল শেষ হয়। যি দলেৰে প্ৰথমে হয় সেই দলেৰে জয় হয়।
(৭২) বেজী-সূতা:—
দুটা দল হ’ব। দুইদল এশাৰী পাতি থিয় হ’ব। হাত ধৰা-ধৰি কৰি গোটেই শাৰীটোৱে এডাল শিকলি বা সূতা কৰিব। ১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ৭ ৮ ১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ৭ ৮ ফালৰ মূৰৰ লৰাদুটাই, (অৰ্থাৎ ওপৰত দিয়া ভিতৰৰ ৮ ১ নম্বৰে) ফাঁক হৈ থিয় দি হাত দুখন তোৰণ কৰি ওপৰলৈ তুলি ধৰিব। এইটো হ’ব বেজীৰ বিন্ধা। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙ্গিতত দুয়োটা দলে শেষৰ ল’ৰাটোৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, সুতা ডাল নিছিঙাকৈ (অৰ্থাৎ হাত নেৰাকৈ) বিন্ধাটোৱেদি ক্ৰমান্বয়ে সোমাই পুনৰ আগৰ ঠাইত আহি শাৰী পোনাই ৰবহি লাগে। যি দলেই প্ৰথমতে শাৰী পোন কৰি ৰ’ব পাবে সেই দলৰে জয় হয়।
.jpg)
জেওৰা ব—
৩ নং চিত্ৰ
(৭৩) ঘঁৰিয়াল ঘূৰণ:—
১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬
৬ টাকৈ (বা ৪ টাকৈ) দল হৈ ওপৰত দিয়াৰ দৰে এশাৰী হৈ থিয় হ’ব। প্ৰত্যেক দলে কঁকালত ধৰাধৰি কৰি ভৰিৰ ওপৰত বহি। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙ্গিতত প্ৰতোক দলে বহা অৱস্থাৰেই জপিয়াই জপিয়াই সোঁৱে কি বাঁৱে পুনৰ ঘূৰি আহি আগৰ মুখীয়া হলেই খেল খেল শেষ হয়। যি দলেৰে প্ৰথমতে শেষ হয় সেই দলেই জিকে। গুৰিয়ালটোৱে একেঠাইতে জাপ মাৰি মাৰি ঘূৰিব।
(৭8) জেওৰা ব:—
২ নং ছবিত দিয়া মণ্ডলাকাৰত ৪ বা ততোধিক সংখ্যাৰে দল দল হৈ থিয় হ’ব। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙিতত প্ৰত্যেক দলৰে এক নম্বৰে ছবিত দিয়া কঁড়ৰ বাটত জেওৰা বোৱাৰ দৰে গৈ
গৈ গোটেই মণ্ডল ঘূৰি আহি ২ নংৰক ছুই দি নিজৰ ঠাইত ৰ’বহি। তাৰ পিছত ২ নং যাব; এইদৰে ক্ৰমান্বয়ে গৈ গৈ যি দলেই প্ৰথমে শেষ কৰিব সেইদলৰে জয় হ’ব।
(৭৫) শহা চিকাৰ:—
ল’ৰাবোৰ এটা আঁচৰ পাছত থিয় হ’ব। আগলৈ অলপ দূৰত সৰুকৈ বৃত্ত এটা মাটিত আঁচ টানি কৰি তাৰ মাজত শিক্ষক ল’ৰাৰ ফালে পিঠি কৰি থিয় হ’ব। লাহে লাহে ল’ৰাবোৰে (জোপ লৈ লৈ যোৱাৰ দৰে) শিক্ষক থকা মণ্ডলটোৰ ফালে গৈ থাকিবলৈ চেষ্টা কৰিব। শিক্ষকে ঘনাই ঘনাই পাছলৈ
চাব। চাওঁতে সকলো ল’ৰা অলৰ হৈ ৰ’ব লাগিব। শিক্ষকে পাছলৈ চাওঁতে যাকে লৰ-চৰ কৰা দেখিব তেওঁ আকৌ আঁচলৈ ঘূৰি গৈ আৰম্ভ কৰিব লাগিব। এইদৰে ধৰা নপৰাকৈ যিয়ে শিক্ষকৰ মণ্ডলটোত ভৰি দিব পাৰে সেয়ে জিকে। দল দল হৈ থাকিলে যিদলৰ ল’ৰাই ভৰি দিয়ে সেইদলৰে জয় হয়।
(৭৬)
ল’ৰাবোৰ তিনটা তিনটাকৈ ভাগ কৰি দিয়া যায়। দুটাই দুটাই যুজিব আৰু তৃতীয়টোৱে হৰা-জিকা বিচাৰ কৰিব। বাওঁ ভৰি তুলি বুকুত হাত সাবটি লৈ মুখীয়া-মুখি হৈ যুজাৰু দুটা থিয় হ’ব। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙ্গিতত দুয়োটাই ঠেলাঠেলি খুন্দিয়াখুন্দি কৰিব। যাৰে ভৰি আগতে মাটিত পৰে সেয়ে হাৰে তাৰ পিছত জিকাই জিকাই যুজিব। শেষৰ খেলত যেয়ে জিকিব তাৰে জয়।
(৭৭) মণ্ডলৰ পৰা খেদা:—
এটা বৃত্তত দুটা ল’ৰা থিয় হ’ব। দুয়োটাই ঠেলা ঠেলি কৰি যেয়ে যাকে মণ্ডলৰ পৰা বাহিৰ কৰিব পাৰে তাৰে জয় হয়। কোনেও কাকো দাঙি নিব নোৱাৰিব।
(৭৮) ৰাজ্যৰ পৰা খেদা:—
৪০ ফুট দীঘল দুডাল আঁচ ইডাল সিডালৰ পৰা ২০ ফুট আঁতৰ কৰি টানিব। দুইডালৰ ভিতৰৰ কেন্দ্ৰ স্থানত দুটা দল মুখামুখি কৰি থিয় কৰিব। আৰম্ভ কৰিবলৈ দিয়া ইঙ্গিতত ঠেলা-
ঠেলি আৰম্ভ কৰি যি দলেই অন্য দলৰ বেচি সংখ্যা নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ সময়ৰ ভিতৰত আঁচৰ বাহিৰ কৰিব পাৰে সেই দলৰে জয় হয়।
(৭৯) মণ্ডললৈ টান:—
দুফুটীয়া বা চাৰিফুটীয়া মণ্ডল এটাৰ চাৰিউকাষে হাত ধৰা ধৰি কৰি ৮। ১০ টা ল’ৰা থিয় হ’ব। টনাটনি কৰি কাৰোবাৰ ভৰি সেই মণ্ডলটোত পেলোৱাবলৈ চাব লাগে। যাৰে পৰে সিয়ে কটা পৰে। যিয়ে শেষলৈকে থাকে, সিয়ে জিকে। মণ্ডলটোৰ চাৰিওফালে মুদগড় বা বটল কেটামান থিয় কৰি থৈয়ো এই খেল খেলাব পাৰি। যাৰ ভৰিত লাগি বটল বা মুদগড় পৰে তেৱেঁ কটা পৰে।
(৮০) আয়ৈ দেহি পুছি, যোৱা:—
ল’ৰাবোৰ মণ্ডল পাতি বহিব। এটা ল’ৰা হাত আৰু আঠু মাটিত থৈ পুছী বা মেকুৰী হ’ব। মেকুৰীজনীয়েও ”মেওঁ মেওঁ” কৰি প্ৰতি ল’ৰাটোৰ ওচৰলৈ গৈ লাটি-পুটি কৰিব। যাৰ ওচৰত লাটি-পুটি কৰিব তেওঁ ”আয়ৈ দেহি পুছি, যোৱা” বুলি মেকুৰীজনীৰ পিঠিত আৰু মূৰত হাত ফুৰাব, কিন্তু হাঁহিব নোৱাৰিব। নহঁহাকৈ গহীন গম্ভীৰ ভাবে ক’ব লাগে। মেকুৰী জনীয়ে লাটি-পুটি কৰি যিমান দূৰ পাৰে হঁহুৱাবলৈ যত্ন কৰিব। যিয়েই হাঁহিব তেওঁ মেকুৰী হ’ব লাগিব আৰু মেকুৰী তেওঁৰ ঠাইত বহিব।
(৮১) বৈৰাগী (সৰু ল’ৰাৰ সঙ্গীত খেল)
১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ৭ ৮ ৯ ১০
১ ২ ৩ ৪ ৫ ৬ ৭ ৮ ৯ ১০
সমান সংখ্যক দুটা দল মুখা-মুখি হৈ থিয় হ’ব। দুই দলৰ মাজত ৪ ফুট মান ফাঁক ৰাখিব। দল দুটাই তলত দিয়া কলি ফাঁকি গাব —
“কেৰকোছ কেৰকোছ বৈৰাগী ভটিয়াই গ’ল
বৈৰাগী ভটিয়াই গ’ল, ধনশিৰী মুখতে ৰ’ল।
আমাৰ বৈৰাগী কাই,
বুঢ়া বান্ধ লগ পাই,
ষোল বছৰীয়া হ’ল। ”
দল দুটাই গাই থাকেঁতে ১নং যোৰে ভিতৰৰ হাত দুখন কেৰেপা খুৱাই মাজৰ ফাঁক ঠায়েদি বা দুশাৰীৰ মাজেদি নৃত্য লৰেৰে গৈ সিমূৰ পাই আকৌ ঘূৰি আহি ইমূৰত হাত কেৰেপা গুচাই নিজ নিজ শাৰীৰ বাহিৰে নৃত্য লৰেৰে গৈ সিমূৰত থিয় হৈ ৰ’ব। তাৰ পিছত ২নং যোৰা যাব। এইদৰে ক্ৰমান্বয়ে আটাই কেউযোৰা গৈ শেষ হলে, খেলৰ শেষ হয়। ইয়াত হৰা জিকা নাই।
(৮২) কাউৰী খেল:—
ল’ৰাবোৰে মণ্ডল পাতিব। মণ্ডলৰ ভিতৰত এটা ল’ৰা হাত দুখন আঙুলি ওপৰমুৱাকৈ জপাই খৰিকা এদাল আগ উলিয়াই ধৰি থিয় হ’ব। মণ্ডলৰ ল’ৰাবোৰে এটা এটাকৈ গৈ
“গৃহস্থ জুই আছেনে” বুলি শুধিব। সোধোঁতে খৰিকা ধৰাই “আছে নিয়া” বুলি ক’ব আৰু জুই আনিবলৈ যোৱা ল’ৰাটোৱে খৰিকাদালত অলপকৈ টান এটা মাৰি নিজ ঠাইলৈ গুচি আহিব। এইদৰে এটা এটাকৈ ক্ৰমান্বয়ে টানোতে টানোতে কোনোবা এটা ল’ৰাৰ হাতত খৰিকাডাল ওলাই আহিব। সেই ল’ৰাটোৱেই কাউৰী হ’ব আৰু মণ্ডলৰ ল’ৰাবোৰে ছেদেলি-ভেদেলি হৈ কা-কা বুলি চিঞৰি উঠিব। কাউৰীয়ে ছুবলৈ চাব, আৰু যিটো ল’ৰাক কাউৰীয়ে ছুব সি কাউৰী হ’ব আৰু আগৰ কাউৰীয়ে অন্যান্য ল’ৰাৰ লগত যোগ দিব। ছুবলৈ যাওঁতে ( ছুই দিয়াৰ আগতে ) বহি দিলে কাউৰী হোৱাৰ পৰা ৰক্ষা পাব।
(৮৩) কুকুৰ পোৱালী:—
বহুত ঢোপ লাগে। এটা খুটি পুতিব। খুটিৰ গুৰিত ঢোপবোৰ থ’ব। এডাল ২ হাতমান দীঘল ৰচী খুটিত লগাই থ’ব। এটা ল’ৰা ৰচীডালত ধৰি বাঘ হ’ব। বাকীবোৰ ল’ৰাই থপিয়াই থপিয়াই ঢোপবোৰ নিবলৈ চাব। বাঘ হোৱা ল’ৰাটোৱে ৰচীডাল ধৰি থকা অৱস্থাতে থপিয়াই নিয়া ল’ৰাক চুবলৈ চাব। ছুব পাৰিলে বাঘে কুকুৰপোৱালী ৰখাৰ পৰা অব্যাহতি পায়, ধৰাপৰা ল’ৰাটো বাঘ হয় আৰু খেলটো আকৌ নতুনকৈ আৰম্ভ হয়। যদি ধৰা নপৰাকৈ আটাইখিনি ঢোপ বাঘৰ ওচৰৰ পৰা ল’ৰাবোৰে নিব পাৰে তেন্তে ল’ৰাবোৰে বাঘক ঢোপ বোৰেৰে মৰিয়াৰলৈ ধৰিব আৰু বাঘে ৰক্ষা পাবলৈ লৰ মাৰি নিৰ্দিষ্ট কৰি যোৱা ঘাই এটা চুবগৈ।
(৮৪) গুটি খেল:—
দুদল হৈ খেলিব। দুদলৰ দুটা গাত। ল’ৰাবোৰক এফালে গৈ লুকাই থাকিবলৈ ক’ব। শিক্ষকে কিছুমান গুটি এফালে ছটিয়াই পেলাই দিব। তাৰ পিছত ইঙ্গিত দিয়াত ল’ৰাবোৰ আহি গুটি বিচাৰি যি দলেই নিজৰ গাঁতত ইটো গাঁততকৈ বেচি গুটি ভৰাব পাৰিব সেই দলেই জিকিব। গুটি ভৰোৱাত দুই দলৰ ভিতৰত, ইদলে সিদলক বাধা দিয়া-দি কৰোঁতে, যুজ বাগৰ হ’ব।
(৮৫) ঢোপ খেল:—
এটা ঢোপ লাগে; ঢোপটো নেগুৰ লগা হ’লে ভাল হয়। দুটা দল হ’ব। দল দুটা ফীল্ড এখনৰ দুফালে ৩০/৪০ ফুট আঁতৰা আঁতৰি কৈ, আঁচ একোটাহঁত মাৰি আঁচৰ পাছে পাছে থিয় হ’ব।
এফালৰ পৰা এদলে ঢোপটে সিদললৈ দলিয়াব আৰু দিলে ওপৰতে ধৰিবলৈ চাব। ধৰিব পাৰিলে আনদলৰ পৰা এটা বন্দী হৈ ধৰা দললৈ আছিব। এইদৰে দলিয়া-দলি কৰোঁতে যি দলৰে মানুহ নাইকিয়া হয়গৈ সেই দলেই হাৰে।
বন্দীবোৰ সকালাৰে পাছত থিয় হৈ থাকিব আৰু যদি পাৰে ঢোপটো ধৰি লৈ নিজ দললৈ গুচি আহিবলৈ চেষ্টা কৰিব। কিন্তু ঢোপটো নিওঁতে বিপক্ষ দলৰ মানুহে ছুলে নিব নোৱৰিব।
আন প্ৰণালী— দুই দলৰ মাজৰ কেন্দ্ৰ স্থানত এটা লেহুকা খুটি পুতিব। বলটো ওপৰতে ধৰা পৰিলে দলিয়াই দিয়া দলৰ পৰা এটা গৈ খুটিত ধৰি থিয় হ’ব। ধৰা দলৰ দলৰ পৰা এটাই
ঢোপটো লৈ ৫। ৬ হাত মান আঁতৰত মুখা-মুখিকৈ থিয়হৈ ঢোপটো দলিয়াই ইটোৰ গাত লগাবলৈ চাব। ইটোৱে খুটি ধৰি থকা অৱস্থাতে ঢোপটো যাতে নেলাগে তাৰ কাৰণে লৰচৰ কৰিব পাৰিব। ঢোপ লাগিলে বন্দী হৈ যাব আৰু যদি নেলাগে নিজস্ব দললৈ ঘূৰি আহিব। যি দলে বন্দী দিব লগা হয় সেই দলে পিছৰ বাৰত ঢোপ দলিয়াব।
নানা ঠাইত নানা প্ৰণালীৰে এই খেল খেলা হয়।
( ৮৬) দোৰ্পতি খেল:—
দুদল হ’ব। প্ৰত্যেক দলত যোৰ-যোৰ হৈ ইযোৰ পিছত সিযোৰ হৈ, আৰম্ভণী আঁচৰ পৰা পিছত, সম্মুখ সীমান্তৰ খুঁটিৰ মুখীয়া হৈ, দুই দল বহিব। পিছলৈও দলৰ কাৰণে দুটা অলপ দূৰত দুটা খুঁটি ৰাখিব।
১ ১ ১ ১ ১
............................... ................................
১ ১ ১ ১ ১
খুঁটি খুঁটি
২ ২ ২ ২ ২
............................... .................................
আৰম্ভণী ইঙ্গিতত আটাইত কৈ শেষৰ যোৰে থিয় হৈ, ভিতৰ ফলীয়া হাত ধৰা-ধৰি কৰি, বাকীবোৰৰ মূৰৰ ওপৰেদি লাঠী এডাল সমান্তৰাল কৰি নিয়াৰ দৰে খুঁটিৰ ওচৰলৈ লৰি গৈ, আকৌ ধৰা-ধৰিকৈয়ে উভতি আহি পাছৰ খুঁটিৰ ওচৰলৈ গৈ ঘূৰি আহি নিজ ঠাইত বহি আগৰ যোৰ হেঁচুকি দিব। হেঁচুক খাই আগৰ যোৰাও সেইদৰে যাব। এইদৰে গৈ গৈ যিদলৰে প্ৰথম যোৰা ঘূৰি আহি নিজ ঠাইত প্ৰথমতে বহিব সেইদলেই জিকিব।
( ৮৭ ) নাক-ধৰ :—
ল’ৰাবোৰে এটা মণ্ডল পাতিব! মণ্ডলটোৰ ভিতৰত এটা ল’ৰাই ইফালে-সিফালে লৰি যাকে-তাকে ছুবলৈ যাব। যাকে ছুবলৈ যায় তেওঁ আঠু এটা তুলি আঠুৰ তলেদি হাতখন সুমুৱাই নাকটো ধৰিব; ছোৱাৰ আগতে নাক ধৰি পাৰিলে তেওঁ তাত ৰ’ব, আৰু নোৱাৰিলে মণ্ডলটোৰ ভিতৰলৈ আহি আগৰজনৰ দৰে আনক ছুবলৈ চেষ্টা কৰিব। খালী হোৱা ঠাই ছুই দিয়া জনে সোমাই পূৰাই দিব।
(৮৮) সেৱা কৰ :—
ছেদেলি-ভেদেলি হৈ ল’ৰাবোৰ "ফীল্ডত” থিয় হ’ব। এজনে যাকে তাতে ছুবলৈ খেদি যাব। যাক ছুবলৈ যাব তেওঁ ছুই দিয়াৰ আগতে আঠু কাঢ়ি মাটিত কপালখন লগাব লাগিব। কপাল লগোৱাৰ আগতে যদি তেওঁক ছোৱা হয়, তেওঁ ধৰা পৰে আৰু উঠি আনক ছুবলৈ খেদিব লাগিব।
এই খেল মণ্ডল পাতিও খেলিব পাৰি।
( ৮৯) বিচাৰি চা :—
ল’ৰা এটা দূৰলৈ পঠিয়াব বা চকু মুদাই ধৰিব। কিবা এটা বস্তু লৰাটোৱে বিচাৰি উলিয়াবৰ কাৰণে ঠিক কৰি ৰাখিব। কোনো ল’ৰাৰ নাকৰ আগ, চোলাৰ বুটাম, ওলাই থকা গাৰ তিল-মাহ আদিও ৰাখিব পাৰি। দূৰলৈ পঠিওৱা ল’ৰাটোক আহিবলৈ ইঙ্গিত দিব আৰু বাকীবোৰে এটা গীত বা কবিতাৰ এটা শাৰী সুখ লগাই গাবলৈ আৰম্ভ কৰিব। উলিয়াব লগা বস্তুটোৰ
বিচৰা-ল’ৰাটো যিমান ওচৰ চাপিব সিমানে গানটো সৰুকৈ গাৰ লাগিব আৰু যিমানে আঁতৰি যাব সিমানে বৰকৈ গাব লাগিব। হাতেৰে বিচাৰি চাওঁতে উলিয়াব লগা বস্তুটোত হাত পৰিলেই গানটো থিতাতে বন্ধ হ’ব।
(৯০) উমান ল:—
ল’ৰা এটাক ভালকৈ চকু বান্ধি দিব। ল’ৰাটোৱে আঠু কাঢ়ি, কিলাকুটি দুটা মাটিত থৈ মাটিৰ ওচৰলৈ কাণ দুখন ৰাখিব। ঠিক মুখৰ তলতে মাটিত এটা বস্তু ৰাখিব। এই বস্তুটো কোনোবা এজনে, লাৰু দিবলৈ অহা মানুহৰ দৰে নিশাৰ-সাৰে মনে মনে আহি চুৰ কৰি নিবলৈ চাব। বস্তুটো নিয়াৰ আগতে চকুবন্ধা ল’ৰাটোৱে উমান লৈ যিফালৰ পৰা চোৰ আহে সেই ফালে আঙুলিয়াই দিব লাগে। আঙুলিয়াই দিব পাৰিলে গৃহস্থ জিকে, নহলে চোৰ জিকে।
শ্ৰৱণ শক্তি ভাল থকা ল’ৰাই ধৰিব পাৰেই। ভালকৈ নুশুনা ল’ৰাই ধৰিব নোৱাৰে। এই খেলেৰে সকলো ল’ৰাৰ কাণ পৰীক্ষা কৰিব পাৰি।
(৯১) নেজ নাইকিয়া গাধ:—
বোৰ্ডত নেজ নিদিয়াকৈ গাধ এটা আঁকি থ’ব। ল’ৰা এটাঙ্ক চকু বান্ধি দিব আৰু হাতত চক মাটি লৈ নেজডাল ল’ৰাটোৱে লগাই থৈ আহিব লাগে। যি দলৰ ল’ৰাই লগাই দিব পাৰে বা নেজৰ ঠাইৰ বেচি ওচৰ চাপে সেই দলেই জিকে।