বিষয় গ্ৰহনক্ষয় ইন্দ্ৰিয় সকল সৃষ্টি কৰিলে। সেই বোৰৰ মাজত অনন্ত কাৰ্য্য়ক্ষম অহঙ্কাৰ আরু পঞ্চ ভস্মাত্ৰ• এই ছয়টিৰ সূক্ষ্মতম অবয়বক তেওঁৰ বিকায় ইন্দিয় আরু পঞ্চ ভূতৰ সহিতে যোগ কৰি, ক্ৰমে দেৱ, মানুহ আরু চৰাই আদি সকলো জীৱকে স্ৰজন কৰিলে।
মহত্তত্ব অহকাৰত্ব আৰু পঞ্চ ভস্মাত্ৰ এই সাতোটি পূৰুষ তুল্য় পদাৰ্থৰ সূক্ষ্মমাত্ৰাৰ পৰাই এই জগত সৃষ্টি হৈছে। অবিৰাশী কাৰণৰ পৰা আকাশাদি ভূত সকল প্ৰত্যেকে গুণ গ্ৰহন কৰিছে। তাৰ ভিতৰত যি যিমান পদাৰ্থেৰে সৃষ্টি তাৰ সিমান গুণ আছে ;--যেনে প্ৰথম ভূত আকাশৰ একগুণ শব্দ। বায়ুৰ দুই ভূত শব্দ আরু স্পৰ্শ। অগ্নিৰ তিনি গুণ শব্দ, স্পৰ্শ আরু ৰূপ। পাণীৰ চতুৰ্থ ভূত শব্দ, স্পৰ্শ, রূপ আৰু রস। পঞ্চম ভূত পৃথিবীৰ পাচ গুণ শব্দ, স্পৰ্শ, রূপ, ৰস আরু গন্ধ। ব্ৰক্ষ্মা যজ্ঞ বীৰ্য্য সম্পাদনৰ নিমিত্তে যথাক্ৰমে ঋক, যজু আরু শাম এই তিন বেদ দোহন কৰিলে। আকৌ বেদানুক্ৰমে এটাইৰে পৃথক পৃথক্ নাম, কৰ্ম্ম আরু বৃত্তি বিভাগ কৰি দিলে। এই প্ৰভু কৰ্ম্মাঙ্গভূত প্ৰাণধাৰী ইন্দ্ৰাদি আরু সাধ্য নামে এই তিনি প্ৰকাৰ সূক্ষ্ম, অসংখ্য দেৱতা আরু সনাতন যজ্ঞ সকল সৃষ্টি কৰিলে। আকৌ কালৰ বিশেষ বিশেষ ভাগ বোৰ; নক্ষত্ৰ সমূহ, গ্ৰহবোৰ, নদী, সমুহ, পৰ্ব্বত সম আৰু বিষম ভূমি, তপস্য়া, বাক্য, সন্তোষ কাম আরু ক্ৰোধ এই বোর পদাৰ্থ তেওঁ প্ৰজা সৃষ্টিৰ অভিলাষেৰে উৎপাদন করিলে। কৰ্ম্ম বিলাক ভাগ কৰিবৰ কাৰণে তেও ধৰ্ম্মা-ধৰ্ম্মৰ বিচাৰ বিভাগ আৰু প্ৰজাবোৰৰ সুখ-দুঃখাদি দন্দ ভাবে নিযুক্ত কৰিলে। খিছে সূক্ষ্ম আরু পৰিণামী পঞ্চ তন্মাত্ৰৰ লগত এই সমুদায় সূক্ষ্মৰ পৰা স্থুল আৰু স্থুলতকৈ স্থুলতৰ করি আনুপূৰ্ব্বিক ক্ৰমে সৃষ্টি করিলে। প্ৰভু পৰমেশ্বয়ে
• শব্দ স্পৰ্শ, রূপ, ৰস, গন্ধ
