আৰু ভাবিলোঁ—যদি ওকালতি কৰি কেতিয়াবা ধন ঘটিব পাৰোঁ তেনেহলে এনেকুৱা নিজান ঠাইত, ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পাৰত, মিৰিৰ ওচৰত এটা country residence (গাৱঁৰ ঘৰ) কৰিব লাগে।
হঠাৎ ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পানীত জুপ্ জুপ্ কৈ দুটা শব্দ হল। ঢোলে আধা মাতিছিল, তাতে মাত এৰিলে; বিহুনামৰ আধা গোৱা হৈছিল, তাতে নাম বন্ধ হল; পেপাই সুৰৰ আধা গাইছিল, তাতে পেপা নিমাত হল; আৰু গাভৰুএ নাচনৰ আধা পাক দিছিল, তাতেই নাচন স্থগিত হল।
গাৱঁৰ ভিতৰতে ধুনীয়া গাভৰু লনী পানীত পৰিল; আৰু তাইক তুলিবলৈ সেই ঠাইৰ ভিতৰতে ধুনীয়া ডেকা গামৰ সৰু পুতেক মণিৰাম পানীত জাপ মাৰি পৰিল।
মিৰি বোলে পানীৰ পোক। দিহাদিহি ডেকা কেওজনে নাও লৈ বিচাৰিলে; কিন্তু মণিৰাম আৰু লনী কাৰো একো ফুট-ফাটকে পোৱা নগল। পূৰ্ব মুহূৰ্তৰ আনন্দ উল্লাস বিষাদৰ দোলনত তল পৰিল।
মনটোত বৰ বেয়া লাগিল। নিঠুৰ কালৰ কি নিঠুৰ নিয়তি! জীৱনৰ সকলো সুখ সকলো ভোগ কি এক বিষাদৰ বিষম ডাৱৰেৰে ঢকা — একে মুহূৰ্ত্ততে হিয়া ভেদি বজ্ৰপাত হৈ সকলো সুখ আৰু সম্ভোগৰ কিৰণক অগ্নিশিখাৰ তুল্য কৰি তোলে! গোটেই অস্তিত্বৰ প্ৰতি এটা বিষম বিতৃষ্ণা আৰু ব্যৰ্থ ৰাগ হল!
ৰাতি-পুৱাই বুঢ়া গামক সান্ত্বনাৰ দুটা এটা কথা কৈ নাও মেলি দিলোঁ।
( ৪ )
ইয়াৰে তিনি মাহমানৰ পাছৰ কথা। এদিন মই চৰা ঘৰত বহি আছোঁ। মক্কেল-ফক্কেল নাই। সোণালী আখৰেৰে জিকমিকাই থকা প্ৰকাণ্ড আইনৰ কিতাপ কেইখনমান মই যে ডাঙৰ উকীল তাৰেই ৰহস্যময় বিজ্ঞাপন স্বৰূপে টেবিলৰ ওপৰতে থৈ দিছো। এনেতে এজন মতা আৰু এজনী মাইকী চৰা ঘৰলৈ উঠি আহিল। মানুহটো মিৰি, ডেকা, বগা, চকু দুটা সৰু, শৰীৰ হৃষ্টপুষ্ট, স্বাস্থ্যৰ সৌন্দৰ্য্যৰে ভৰপূৰ। ই জনী মিৰিৰ ছোৱালী—গাভৰু বয়স, সুন্দৰ বগা, গাল দুখন ৰাঙলি, মূৰত দীঘল চুলিৰ ডাঙৰ থোপা— তাতে দুপাহি বগা ফুল, গোটাইটো পুষ্ট আৰু নিপোটল শৰীৰৰ পৰা সৌন্দৰ্য্য যেন তিৰ বিৰ, কৰে থোপাথোপে বাহিৰ হৈ পৰিছে।
মিৰিটোএ মোৰ ফালে চাই হাঁহি পেলালে আৰু কলে, “দেউতাই চিনি পোৱা নাই নে?” দূৰ বনৰীয়া মিৰি! তাক মই চিনি পাওঁ কেনেকৈ! তথাপিতো মক্কেল; গহীনাই মাতিলে,“নাই পোৱা”। “কেলেই মই মণিৰাম নহওঁ নে?” জলাধ বনৰীয়া। তাই মণিৰাম নে ধনিৰাম মই জানো কেনেকৈ! তথাপিতো আগৰ দৰে কলোঁ “পাছে?” “দেউতাই এইবাৰ আৰু ৰাখিব লাগে। আপোনাক আগত ৰাখিয়েই আৰু আমাৰ বিয়াখন হৈছিল। তাকে পকা কৰিব লাগে। এই জনী লনী তাইকো লৈ আহিছোঁ।”
তেতিয়াহে মোৰ গাত চেতন আহিল। ইহঁতে কয় কি? আথেবেথে সুধিলো, “কি হল কচোন ক। তহঁত পানীত পৰিছিলি নহয়?”
মণিৰামৰ মুখখন আনন্দৰ হাঁহিত ফুলি পৰিল; লনীয়ে মিচিকীয়াই হাঁহি তল মূৰ কৰিলে।
মণিৰ আৰু লনীৰ হুনু বহুদিনৰে পৰা জনা-শুনা মনৰ মিল আছিল। কিন্তু মণিৰ
