খৰি, চাউল আদি অনেক খোৱাৰ সম্ভাৰ দিলে। মই হুনু সিহঁতৰ আলহী —মোক সোধ-পোছ নকৰাকৈ নোৱাৰে। বহু দিনৰ মূৰত বাবা ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ বহল বুকত মুখৰ খজুৱতি মাৰি এক সাজ খাব পাম ভাবি ৰান্ধনিজনক নিজে অনেক যা-যতন কৰি দিলোঁ।
ডেকা কেইজন উঠি গল; বুঢ়াই অনেক মেল পাতিলে। আগৰ দিনত সি কেনেকৈ কোন চাহাবৰ ছিকাৰত ফুৰিছিল, কোন চাহাবে কি বঁটা দিছিল, কোন চাহাব মৰমিয়াল আৰু কোন দগাবাজ; সিহঁতৰ গাৱঁত কিমান মানুহ, গাৱঁৰ মানুহে তাক কিমান খাতিৰ কৰে,চৰকাৰৰ পৰা তাক কেনেকৈ গাম পাতিছে; ইত্যাদি বিধৰ অনেক মেল মাৰিলোঁ।
এনেতে ঢিন্ ঢিন্ কৈ ঢোলৰ মাত কাণত পৰিল। চকু ঘূৰাই দেখিলোঁ, মই যত নাও বান্ধিছিলোঁ, তাৰ নিচেই ওচৰতে দহ জন মান ডেকা-গাভৰু ঢোল-পেঁপাই গোট খালে হি। প্ৰথমতে মোক দেখাবলৈ বুলি হে নাচিব খুজিছে বুলি ভাবি হাক দিম বুলি ভাবিছিলোঁ; কিন্তু বুঢ়াই কলে যে এইদৰে সদাই নাচাটো সিহঁতৰ দস্তুৰেই। অলপ পাছতে বুঢ়া লাহেকৈ উঠি গল,মই তৰকিবৰে নহল।
ঢোলৰ টিন্ ঢিন্ পেঁপাৰ পে-পে মাতৰ লগত ডেকা গাভৰুৰ বিহুনামৰ আধা ফুটা কোমল সুৰ আৰু তাৰ তালে তালে নাচ মোৰ বৰ ভাল লাগিছিল। ঢোলৰ মাত শুনি ওচৰৰে মিৰি কেই ঘৰৰ ৪।৫ জন ডেকা পেঁপা বজাই নাৱেৰে আহি নাচত যোগ দিলে।
চাৰিওফালৰ সৰু উলুবনৰ হাবি, ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ বহল পানী আৰু জোপৰ মাজে মাজে যেন কোনোবা অজানা দেশলৈ যোৱা সৰু সৰু সুতিৰ অঁকাই বঁকাই ফুৰা গতি—আৰু তাৰ লগে লগে কি জানি মোৰ অন্তস্তম হিয়াখনো—এক অপূৰ্ব সুৰত কঁপি উঠিল।
( ৩ )
চাই চাই মোৰ বৰ ভাল লাগিছিল। ক’ত সভ্যতাভিমানী আমাৰ ৰসহীন কঠোৰ জীৱনসংগ্ৰাম, আৰু ক’ত এই বনৰীয়া মিৰিৰ নিৰ্ভাব নিশ্চিন্ত প্ৰকৃতিৰ লগত উল্লাসৰ নৃত্য।
ওপৰত পূৰ্ণিমাৰ জোনৰ বহল নীলা আকাশত মেলি দিয়া অশেষ কিৰণৰ গৌৰৱময় হাঁহি,তলত বাবা ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ অনন্ত পানীৰ অশেষ ক্ৰীড়া! চাৰিওফালে ফট্ ফট্ কৰে পৰিষ্কাৰ আৰু উদাৰ। চহৰৰ ঠেক বাট, ঠেক ঠাই, মানুহৰ হাহাকাৰ আৰু গাড়ী-ঘোঁৰাৰ ঘৰ্ঘৰণিত চেপা খাই থাকা প্ৰাণটো যেন এই উদাৰ সৌন্দৰ্য্যৰ মাজত পৰি বহল আৰু উদাৰ হৈ গল। এই বিৰাট সৌন্দৰ্য্য আৰু তাৰ মাজত প্ৰকৃতিৰ শিশু মিৰি ডেকা-গাভৰুৰ এই আনন্দৰ সম্মিলন আৰু উল্লাসৰ নাচন দেখি মনৰ দুৱাৰ যেন বিৰাট এক আঘাতত মেল খাই গল! কলৰ পুতলাৰ দৰে ভাত কেইটা খালোঁ গৈ।
মনত কত ভাৱৰ খেলা! মিৰিহঁতৰ জীৱন কেনে সৰল, সুন্দৰ, মধুৰ; কেনে প্ৰকৃতিৰ মাজত, কি আনন্দ উপভোগ কৰে ইহঁতে! সেই সভ্যতাৰ আদি যুগ – যেতিয়া বৈদিক ঋষিসকলে বিশ্বৰ মহৎ সৌন্দৰ্য্য আৰু সেই শাশ্বতী সৰ্বনিয়ন্ত্ৰী শক্তিৰ মহত্ব হৃদয়ত অনুভৱ কৰি, অপাৰ আনন্দত আকুল হৈ হিয়া মেলি প্ৰাৰ্থনা আৰু কৃতজ্ঞতাৰ স্তোত্ৰ আপোনা আপুনি হোৱা কি এক মহা সুৰত গাই পেলাইছিল—সেই জ্ঞানৰ আৰু আনন্দৰ, সৌন্দৰ্য্যৰ আৰু উল্লাসৰ কোনোবা অতীত স্বৰ্ণময় যুগৰ পট এটা যেন আগতে দেখিলোঁ! হায় সভ্যতা! আজি কত সেই শীতল মধুৰ আনন্দৰ ৰস!
অনেক ভাবিলোঁ —মিৰিহঁতৰ লগত বাস কৰিলে! সকলো বিদ্যা বুদ্ধি মান-সম্ভ্ৰম আদব-কায়দা ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ জলত বিসৰ্জন দি মিৰিৰ লগত মিৰিৰ দৰে থাকিব পাৰিলে কি সুখেই হয়! কি সৌন্দৰ্য্যতেই জীৱনটো নিয়াব পাৰি। বোধ কৰোঁ জীৱনৰ আচল উপভোগ কৰা হয়!
