১৯৯৫ চনৰ পৰা ২০০৪ চনলৈকে এটা সুদীৰ্ঘ বিৰতিৰ অন্তত মা এদিন মই নৱম শ্ৰেণীলৈকে পঢ়ি দশম শ্ৰেণীলৈ উত্তীৰ্ণ হোবা স্কুলখনত উপস্থিত হ’লগৈ।
হাইস্কুলৰ শিক্ষকক লগ ধৰি মই পুনৰ দশম শ্ৰেণীৰ প্ৰৱেশিকা পৰীক্ষাটো দিবলৈ ইচ্ছুক বুলি জনালে আৰু তেখেতসকলৰ সহায় একান্তভাবে বাঞ্ছা কৰিলে।পোনছাটেই তেতিয়াৰ শিক্ষক ন বছৰৰ মূৰত পৰীক্ষা দিবলৈ যোৱাটোত অমান্তি হ’ল। কোনোধৰণৰ সহায় কৰিব নোৱাৰো বুলিও ক’লে। তেওঁলোকে মোৰ অনুপস্থিতিত মোৰ সকলো নথি-পত্ৰ নিঃশেষ কৰি পেলালে বুলি খাৰাংখাচ মাক কৈ দিলে। পৰীক্ষা দিয়াৰ আশা বাদ দিবলৈ দিলে।
মায়ে তেওঁলোকক হাতযোৰ কৰি অনুৰোধ কৰি ক’লে— ‘কিবা এটা উপায় দিয়ক মোৰ ছোৱালীক আকৌ পঢ়িবলৈ। তাইৰ আধৰুৱা শিক্ষা যিমানখিনি পাৰো আগুৱাই নিম। আপোনালোকে বিমুখ কৰিলে তাইৰ শিক্ষা কেতিয়াও আগনাবাঢ়িব। এবাৰ ভাবি চাওক। তাই কষ্ট কৰি হ’লেও পৰীক্ষাটো দিবলৈ হেঁপাহ কৰিছে। তাইৰ হেঁপাহত আপোনালোকে চেঁচাপানী নাঢালিব।’
‘নাই নাই। আমি এতিয়া পুৰণি ফাইল খুঁচৰি খুঁচৰি আমাৰ বহুমূলীয়া সময় অপব্যয় কৰিব নোৱাৰোঁ। তাইৰ নামৰ কাগজ কাৰ জাপত সোমাই আছে ক’ব নোৱাৰোঁ। আছে বা নাই তাৰো ঠিক নাই।
মায়ে হাতযোৰ কৰি শিক্ষকক কাকূতি কৰিলে— এজনী ছোৱালীৰ আশাক তেওঁলোকে যেন এনেকৈ ভৰিৰে মোহাৰি নিঃশেষ নকৰে। এবাৰ দয়া কৰি পুৰণি ফাইলবিলাক খুঁচৰি চায় যেন!
কাকূতিৰ উপৰি কাকূতি কৰোঁতে তেওঁলোক সৈমান হ’ল। এবাৰ চাই দিব। মাক পিছত আহি এবাৰ খবৰ ল’বলৈ ক’লে।
মায়ে বলে নোৱৰা নিৰাশাজনক মনটো কঢ়িয়াই কঢ়িয়াই আনি আমাৰ আগত উপৰিউক্ত কথাখিনি কৈছিলহি। কিমান কঠুৱা অন্তৰৰ হ’লে এজন মানুহে আন এজন মানুহক এনেকৈ আঘাত কৰিব পাৰে।
কিমান?
চাদৰৰ আঁচলত মায়ে দুদিনৰ মূৰে মূৰে ‘আশা’ নামৰ দুটি বৰ্ণৰ শব্দটো কঢ়িয়াই স্কুলৰ এক কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ বাটটো খোজকাঢ়ি সদায় অহা-যোৱা কৰিলে।
প্ৰত্যেক দিনাই মায়ে হতাশ মনটোৰে, উদাসীন দুচকুৰে, ভাগৰুৱা দেহাৰে বিমুখ হৈ আহিছিল। স্কুলৰ পৰা মোৰ অনুৰোধক উপলুঙা কৰি প্ৰত্যেকদিনাই তেওঁলোকে কৈ পঠিয়ায় ‘কাইলৈ আহিব, চাই দিম।’
