বুজিব লাগিব যে সাতােটা পদাৰ্থৰ মাজৰ মুকলি ঠাইখিনিত মাথােন সেই অস্ত্র সােমাই গৈছে।'
ৱিক্ষেপৱাদ—সঞ্জয় বেলট্ঠপুত্ত ৱিক্ষেপৱাদী আছিল। তেওঁ কৈছিল,'যদি মােক কোনােবাই সােধে যে যে পৰলোক কি আৰু যদিহে মােৰ এনেলগে যে পৰলােক আছে, তেন্তে মই কম, হয়, আছে। কিন্তু মােৰ তেনে নালাগে। মােৰ এনেও নালাগে যে পৰলােক আছে। ঔপপাতিক প্রাণী আছে নে নাই, ভাল বেয়া কামৰ ফল হয় নে নহয়, তথাগত মৃত্যুৰ পিচত থাকেনে নাথাকে, ইয়াৰ কোনাে কথা সম্বন্ধে মােৰ কোনো নিশ্চিত ধাৰণা নাই।[৪]
চাতুর্যামসংৱৰবাদ—নিগণ্ঠ নাথপুত্ত চাতুর্যামসংৱৰবাদী আছিল। এই চাৰিটা যাম সম্বন্ধে ‘সামঞ্ঞফলসুত্ত’ত দিয়া বর্ণনা সম্পূর্ণ নহয়। জৈন গ্ৰন্থৰ পৰা অনুমান কৰিব পৰা যায় যে অহিংসা, সত্য, অস্ত্যেয় আৰু অপৰিগ্ৰহ এই চাৰিটা যাম সম্বন্ধে পাৰ্শ্বমুনিযে উপদেশ দিছিল। তাৰ লগত মহাৰীৰ স্বামীয়ে ব্রহ্মচৰ্য্য লগ লগাই দিযে। তথাপি বুদ্ধৰ সমসাময়িক নিগ্রন্থ (জৈন) সকলৰ মাজত ওপৰত দিয়া চাৰিটা যামৰহে গুৰুত্ব আছিল। জৈন ধৰ্ম্মৰ মূল কথা আছিল যে চাৰিটা যাম আৰু তপস্যাৰে পূৰ্ব্বজন্মৰ পাপৰ লােপ কৰি কৈৱল্য (মােক্ষ) লাভ কৰিব পৰা যায়।
অক্রিয়ৱাদ আৰু সাংখ্যমত—পুৰণ কাশ্যপৰ অক্রিয়ৱাদ সাংখ্য দৰ্শনৰ নিচিনা লাগে। সাংখ্যবাদী লােকসকলৰ মতে আত্মা প্রকৃতিতকৈ
- (৪)^ সামঞ্ঞফলসুত্ত’ত নিগণ্ঠ নাথপুত্তৰ চাতুর্যামসংৱৰৱাদক ৱিক্ষোপৱাদৰ
আগতে দিয়া হৈছে। কিন্তু 'মঝ্জিমনিকায়’ৰ চুলসাৰােপমসুত্তত আৰু আন ভালেমান সুত্তত নাথপুত্তৰ নাম তেনেই শেহততে দিয়া হৈছে।