হৈছে। এইখন পঢ়ি চালে তুমি সবিশেষ গম পাবা। তোমাৰ প্ৰাপ্য আৰু অধিকাৰৰ বিষয়ে গম পাবা।”
কিনো আছিল সেই চুক্তিত, সেই কথা আজিলৈকে চোৱাৰ প্ৰয়োজনবোধ নকৰিলে। চূড়ান্ত বাস্তৱধৰ্মী এই বিবাহ পদ্ধতিয়ে তাইৰ দৰে আৱেগিক লোকৰ কোনো সপোন কঢ়িয়াব নোৱাৰে। য’ত বিয়াৰ দিনাই তালাকৰ দৰে শব্দৰ স’তে মোকাবিলা কৰিব লগা হয়, বিয়াৰ দিনাই য’ত বিচ্ছেদৰ হিচাপ-নিকাচ চলে সেই বিবাহ পদ্ধতিত তাইৰ দৰে প্ৰেমৰ পুৰাতন গোন্ধ খামুচি থকা আৱেগিক মনৰ স্থান নাই।
কাৱিলনামাখন তাই মেলি নাচালে। তাইৰ নিজৰ ওপৰত আস্থা আছে, তাইৰ প্ৰেমৰ ওপৰত আস্থা আছে, তাইৰ ত্যাগৰ ওপৰত আস্থা আছে, লগতে সদায়েই আছে প্ৰিয়জন, তেওঁৰ ওপৰতো গভীৰ আস্থা। আল্ট্ৰাছে কৈছিল, এয়া এক নিয়ম। নাৰীসমাজৰ সুৰক্ষাৰ বাবেই এই নিয়ম, যাতে পুৰুষৰ প্ৰবঞ্চনাৰ বলি হৈ কোনো নাৰীয়ে শূন্য এটাৰ সৈতে জীৱন অন্ত পেলাব লগা নহয়। ইয়াতনো ভুল ক’ত? এয়াতো মানুহৰেই প্ৰবৃত্তি, ক্ষণে ক্ষণে মোট সলোৱা মানুহৰ বিৰুদ্ধেই এই অস্ত্ৰ। যুগে যুগে পুৰুষৰ ইচ্ছাধীন হৈ থকা এগৰাকী পত্নীক বিচ্ছেদ দিয়াৰ দৰে সিদ্ধান্তৰ পৰা কিছু পৰিমাণে হ’লেও আঁতৰাই ৰাখিব পাৰে এই অস্ত্ৰই। কিন্তু পৰাপক্ষত তেনে হয়নে? এনে ব্যৱস্থা থকাৰ পাছতো অসহায় হাজাৰজনী নাৰী। অসহায় তাই নিজেও। পৃথিৱীখনে সিয়াঁৰি যায়, “অলংকৃতা তোৰ দৰে শিক্ষিত নাগৰিকৰ অসহায়ত্ব এয়া। পৰ্দাৰ মাজত জীৱন কটোৱা সেই নাৰীসকলৰ কথা ভাবি চা এবাৰলৈ”।
এৰা।
কি দুৰ্বিসহ জীৱন কটায় কিছু নাৰীয়ে। আজিও এচাম নাৰীয়ে মুক্ত বতাহকণ সমানে ভাগ কৰিব নোৱাৰে। বেমাৰী মাকজনীক ৰাতি এপৰত অকলে নি হস্পিতেল পোৱাবগৈ নোৱাৰে। বহু নাৰীয়ে আজিও নিজৰ ভাললগা-বেয়ালগাৰ হিচাপ কৰিব নোৱাৰে। তেনে এখন সমাজৰে বাসিন্দা তাই। তেনে এখন সমাজত বিবাহসূত্ৰে ধৰ্মান্তৰিত কৰাৰ কথা তেনেই সহজ। তেনেদৰেই অতি সহজ নাম সলনি কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়াও। আৱেগহীন এখন সমাজৰ বোলছবিত তাই এটি চৰিত্ৰহে পৰিল।
নিকাহৰ পাছতে মিঠাইৰ পেকেট বিলাইছিল। আল্ট্ৰাছে তাইক ফুচফুচাই সুধিছিল, “এতিয়া ভাল লাগিছেনে অলংকৃতা?”
দুচকু ভৰি পৰিছিল তাইৰ তাইৰ প্ৰিয়পুৰুষৰ কণ্ঠত তাই এতিয়াও অলংকৃতা হৈয়ে ৰৈছে। “আৰু একোকে নালাগে আল্ট্ৰাছ। বহুত সুখী মই”, আল্ট্ৰাছৰ সবল বাহুৱে আঁকোৱালি লৈছিল তাইক। “আফচানা নামেৰে মাতিলে বেলেগ কাৰোবাক মতা যেন লাগিব নহয়নে অলংকৃতা”, তাইৰ মূৰৰ চুলিখিনি লিৰিকি আল্ট্ৰাছে কৈ উঠিল।
অভিমানত মুখ ওন্দলি আহে তাইৰ। এই সাধাৰণ কথাটোকে ইমান দেৰিলৈ ভবা নাছিল কিয় তেওঁ? এই বিয়া কাৰ বিয়া? চুক্তিপত্ৰত উল্লেখ থকা আল্ট্ৰাছ আৰু আফচানাৰ বিয়া নে বাহুৱন্ধনৰত আল্ট্ৰাছ আৰু অলংকৃতাৰ বিয়া?
সামঞ্জস্য হেৰোৱা কথা। এটি সৰু কথা। তাই কোনোদিনেই আফচানা নহ’ল। চৰকাৰী নথিপত্ৰৰ পৰা মানুহৰ মুখলৈকে অলংকৃতা হৈ ৰ’ল। অলংকৃতা হৈ শৰীৰ-মন-আত্মা সকলো আল্ট্ৰাছক সমৰ্পণ কৰিলে। মাথোঁ কাৱিলনামাত অলংকৃতা নামৰ অস্তিত্ব শূন্য হৈ ৰ’ল। আজি দহবছৰৰ মূৰত যেন কোনোবাই আহি তাইৰ ইতিকিং কৰি কৈছে, “তইঁতো কোনোদিনেই আল্ট্ৰাছৰ পত্নী নহ’লি। অতদিনে তই হৈ ৰ’লি বাৰাংগনা নাৰী”৷
আসঃ! সম্বন্ধীয় ভিনিহিয়েকে লৈ আনিছিল সেই খবৰ। আল্ট্ৰাছক আজিকালি প্ৰায়েই ছোৱালী এজনীৰ সতে দেখা যায়। নিজৰ পৃথিৱীত জী উঠিবলৈ শিকা তাইজনীয়ে পৃথিবীৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিব পৰা নাছিল, মুখৰ পৰা যেন ওলাই গৈছিল ভগা হিয়াৰ বিননি, “বিষ ভিনদেউ বিষ, আৰু একোকে নক’ব”।
তাৰ পৰিৱৰ্তে মুখত হাঁহি এটি বিৰিঙাই কৈ উঠে তাই, ‘ব্যৱসায়ৰ খাতিৰতে ঘূৰি ফুৰিবলগীয়া হয় ভিনদেউ।”
“অলপ ঘনিষ্ঠতা চকুত পৰিল কাৰণে ক’লো বেয়া নাপাবি”, ভিনিহিয়েকে পুনৰ কৈ পেলায়।
চকুৰ পানীবোৰ অবাধ্য। মুহূৰ্ততে সৰি পৰে। থোকাথুকি মাতেৰে তাই কৈ উঠিছিল, “নক’ব ভিনদেউ নক’ব”।
ভিনদেউজন ওলাই গৈছিল। শিলামূৰ্তিৰ দৰেই ৰৈ গ’ল তাই। শাৰীৰ আচল খহি বুকুখন উদং হৈ পৰিল।
