পৃষ্ঠা:বহল ব্যাকৰণ.pdf/১৪২

এই পৃষ্ঠাটোৰ বৈধকৰণ হৈছে
১২৩
বহল ব্যাকৰণ।

আছে অন্তত যাৰ সি ব্যঞ্জনান্ত, স্বৰ আছে অন্তত যাৰ সি স্বৰান্ত।

 আৰু যেনে, চন্দ্ৰ হৈছে শেখৰ যাৰ সি চন্দ্ৰশেখৰ (সদাশিৱ), নষ্ট হৈছে বুদ্ধি যাৰ সি নষ্টবুদ্ধি, স্থিৰ হৈছে বুদ্ধি যাৰ সি স্থিৰবুদ্ধি। সেই দৰে, গতকাল, গতায়ুস্ অল্পায়ুস্, মহামতি, মহাশয়, দুষ্টবুদ্ধি, হতভাগ্য, হতজ্ঞান, হতশ্ৰী।

 ২০। ব্যস্ত পদবিলাকৰ শেষ পদ আ-কাৰান্ত হলে বহুব্ৰীহি সমাসত সি অ-কাৰান্ত হয়। যেনে, স্থিৰ হৈছে প্ৰতিজ্ঞা যাৰ সি স্থিৰপ্ৰতিজ্ঞ, কৃত হৈছে বিদ্যা যাৰ দ্বাৰা সি কৃতবিদ্য, সেই দৰে, ক্ষীণকায়, ক্ষুদ্ৰকায়৷

 ২১। ব্যস্ত পদবিলাকৰ শেষ পদ ঋ-কাৰান্ত বা ব্যঞ্জনান্ত হলে, সমস্ত পদৰ শেষত এটা ক হয়। যেনে, পূৰ্ণ হৈছে বয়স্ যাৰ সি পূৰ্ণবয়স্ক, অন্য পোনে মনস্ গৈছে যাৰ সি অন্যমনস্ক, নদী হৈছে মাতৃতুল্য যাৰ সি নদীমাতৃক।

 ২২। কৰ্ম্ম আৰু ধৰ্ম্ম শব্দ সমস্ত পদৰ শেষত থাকিলে, সিহঁত আ-কাৰান্ত হয়। যেনে, অকৃতকৰ্ম্মা, অকৰ্ম্মা, নিষ্কৰ্ম্মা, বিধৰ্ম্মা। অসমীয়াত ধৰ্ম্ম শব্দ ঈ-কাৰান্ত হয়। যেনে, বিধৰ্ম্মী, অধৰ্ম্মী।

 ২৩। অক্ষি আৰু নাভি শব্দ সমস্ত পদৰ শেষত থাকিলে, সিহঁত অ-কাৰান্ত হয়। যেনে, পুণ্ডৰীকৰ নিচিনা অক্ষি যাৰ সি পুণ্ডৰীকাক্ষ, পদ্মৰ নিচিনা নাভি যাৰ সি পদ্মনাভ।

 ২৪। জায়া শব্দ সমস্ত পদৰ শেষত থাকলে, সি জানি