বেলেগ হ’ল নহয়। আৰু এগৰাকী আনি সুমুৱালেহি।”
“অ’ হয় নেকি।”—বৃন্দা খুৰীয়ে ক’লে—“সেইকাৰণেহে হ’বলা ‘উৰহৰ খং ভগা ঢাৰিত মাৰে’। তেনেহ’লে ‘পালেহি চ’ত, ধান বম ক’ত?’ ঘৰৰ চালত কাউৰী নপৰা হ’ল। আমাৰ এখেতে দোকান বন্ধ কৰি ঘৰলৈ আহোঁতে সদায় কাজিয়া শুনিহে আহে।”
“আমাৰেই ভাল।” সাবিত্ৰীয়ে ক'লে—
“এটিৰ পৈ লোদোৰ-পোদোৰ, দুটিৰ পৈ গাঁতৰ এন্দুৰ।
তিনিটিৰ পৈয়ে নাপায় ভাত, চাৰিটিৰ পৈ মূৰত হাত।”
উপস্থিত সকলোৰে হাঁহিত যেন নামঘৰ উৰিহে যাব। সকলোৱে আকৌ ক’বলৈ হাঁহি হাঁহি অনুৰোধ কৰিলে। মালতী আইতাই ধমক দি ক’লে— “ইস্ চোৱা। ‘ধিনদাও বুলিবহে লাগে একেবাৰে থাপনাৰ ওচৰ পায়গৈ।”
বৃন্দাই ক’লে— “ধনবৰ ৰাতিপুৱাই হাল লৈ পথাৰ পায়গৈ। সৰুৰাণী নুঠেই। অমৃতা উঠি বাহীবন কৰি গা-পা ধুই জলপান লৈ পথাৰ পায়গৈ। ঘৰলৈ আহি আকৌ তাইহে কথা শুনে। তেওঁ বোলে ‘নাকতকৈ নহাত চ’ৰা’। শুনিছো বোলে ‘একেকাঠি শৰেৰে সাত হৰিণ মাৰিলো, লোকক নক’লো লাজে; ছমাহ খাপ দি নিগনি এটা মাৰিলোঁ, তাতে ধনঞ্জয় ঢোল বাজে’।”— সকলোৱে ফঁকৰাটো নুবুজিলেও হাঁহিলে।
গায়ননী আইতাই মাত লগালে— “মইযে বহুদিনৰ পৰা নামঘৰত শৰাই এভাগ দিওঁ বুলিও দিব পৰা নাই। বুজিছেনে, এই ল’ৰাটো নোহোৱাৰ পৰা মাহ- প্ৰসাদহে নেলাগে, তামোল-পাণ এটাও যোগাই দিয়া মানুহ এটা নাই। মোৰ একেবাৰে হাত ছিঙিল।”
“ঔ আই...।” মদনৰ মাকে ক’লে— “কিনো কয় বাইদেউ? আপোনাৰ কাষৰে নৰেনেচোন সদায়েই বজাৰলৈ গৈ তামোল-পাণ বেচিয়েই আছে। তাকে ক’বচোন।”
তৰালীয়ে থাপ মাৰি কথাৰ মাজতে ধৰিলে— “অ’ ৰাম কৃষ্ণ। সেইখনো এখন মহাভাৰত। বুজিছেনে আইতা, বোলে ‘তোমাৰ বাৰীৰ বাঁহগাজ, তাৰে কৰিলো খৰিছা; তোমাতে সলাই ধানডোণ লওঁ, কথাটি মন কৰিছা।”
—“কিনো ক’লা বুজাই কোৱা আই।” ধনেশ্বৰী আইতাই ক’লে—
“এনেয়েও মই কাণেৰে কম শুনো।”
