পৃষ্ঠা:আত্মানন্দৰ আত্মকাহিনী.pdf/৭৬

আত্মানন্দৰ আত্মকাহিনী । রেদোঽখিলো ধৰ্ম্মমূলং স্মৃতিশীলে চ তদ্বিদাম্ । আচাৰশ্চৈৱ সাধূনামাত্মনস্তুষ্টিৰেৱ চ ৷৷ ২৷৬৷ - অৰ্থাৎ ধৰ্ম্মৰ প্ৰমাণ হৈছে – বেদ, স্মৃতি, শীল, সদাচাৰ আৰু আত্মতুষ্টি। যিটো নিয়ম বেদ বা স্মৃতিয়ে, শীল বা সদাচাৰে অনুমোদন কৰে, আৰু যাক মানি নিজে সন্তোষ পোৱা যায়, তাকে মানিব লাগে । ইয়াত এটা প্রশ্ন উঠে, যে নানা মুনিৰ নানা মত যদি শাস্ত্ৰত পোৱা যায়, তেন্তে কাক আদৰি লৈ কাৰ মূৰত ৰাম- টাঙ্গোন জোকাৰিব লাগিব। মনুৰ দ্বিতীয় অধ্যায়ৰ চতুৰ্দ্দশ শ্লোকত তাৰ উদ্ভব আছে । তাত কৈছে, “শ্ৰুতিদ্বৈধং তু যত্র নস্যাত্তত্ৰ ধৰ্ম্মাবুভৌ স্মৃতৌ। । উভাবপি হি তৌ ধৰ্ম্মে৷ সম্যগুক্তৌ মনীষিভিঃ ॥” “সমানন্যায়তয়া স্মৃত্যোৰপি বিৰোধে বিকল্প ইতি।” অর্থাৎ বেলেগ বেলেগ শ্ৰুতি-স্মৃতিৰ ব্যৱস্থা থাকিলে দুয়োটাকে সমান বলী বুলি ধৰিব লাগিব; তাৰ যিটোৱেই ভাল লাগে, তাকে গ্ৰহণ কৰাত কোনো দোষ হব নোৱাৰে ৷ কিয়নো, জ্ঞানীসকলে উভয়কে ধৰ্ম্ম বুলিছে। “বৈকল্পিকে আত্মতুষ্টিঃ প্রমাণম্” । এতেকে যদি অকল মুখ আছে বুলিয়েই যি আহে তাকে নকৈ শাস্ত্ৰ মানিব খোজে, তেন্তে শূদ্ৰৰ দশাহ অশৌচ কেতিয়াও দূষণীয় নহয় । এতিয়া মাহেকীয়া আৰু দহদিনীয়া দুটা বিকল্প বিধান থকাত যিটো ইচ্ছা সেইটোকে ললেও কোনো অশুচি হব নোৱাৰে ।” গোসোঁয়ে মূৰ খজুৱাই খজুৱাই ক’লে,—“সাত পুৰুষ যি নিয়মত