ভগৱান শ্রীকৃষ্ণই সখি-শিষ্য অর্জ্জুনক কৰ্ত্তব্যাকৰ্ত্তব্য-জ্ঞান দিয়াৰ উদ্দেশ্যে পুনৰপি এই বুলি উপদেশ দিলে,-“হে অর্জ্জুন! কৰ্ত্তব্য কর্ম্ম কি, আৰু অকৰ্ত্তব্য কৰ্ম্ম কি, এই বিষয় নিৰূপণ কৰিবলৈ গৈ বুদ্ধিমান পুৰুষে মােহপ্রাপ্ত হয়। গতিকে, তােমাক মই কৰ্ত্তব্যাকৰ্ত্তব্যৰ বিশদ ব্যাখ্যা দিওঁ; তাৰ মৰ্ম বুজি সেই মতে চলিলে তুমি সংসাৰমুক্ত হবা। বিহিত কৰ্ম্ম, নিষিদ্ধ কৰ্ম্ম, অকৰ্ম্ম এই তিনিওবিধ কৰ্ম্মৰ তত্ত্ব জ্ঞাত হােৱা আৱশ্যক। যি কৰ্ম্মৰ মাজতো অকৰ্ম্ম, আৰু অকৰ্ম্মৰ মাজতাে কর্ম্ম দেখে, মানুহৰ মাজত তেওঁৱেই হে বুদ্ধিমান। যাৰ সমস্ত কৰ্ম্মই কামসংকল্পবর্জ্জিত, জ্ঞানীগণে তেওঁকে পণ্ডিত বােলে। যি কৰ্ম্ম আৰু ফলৰ আসক্তি এৰাই সততে সদানন্দ আৰু নির্লিপ্ত থাকে, তেওঁক তেওঁৰ কৃতকর্মে স্পর্শ কৰিব নােৱাৰে।” (১)
“যি নিষ্কাম, সংযতচিত্ত, সৰ্ব্বপ্ৰকাৰ পৰিগ্ৰহত্যাগী, তেওঁ কেৱল শাৰীৰিক কৰ্ম্মানুষ্ঠানৰ বাবে পাপভাগী নহয়। যি যথালাভত সন্তুষ্ট, দ্বন্দ্বসহিষ্ণু, মাৎসর্য্যবর্জ্জিত, লাভ আৰু অলাভত সমভাবাপন্ন তেওঁ কৰ্ম্মানুষ্ঠান কৰিলেও বন্ধনপ্রাপ্ত নহয়। যাৰ ফলভোগৰ বাসনা নাই, যি ৰাগবর্জ্জিত, ব্ৰহ্মজ্ঞানত যি অবিচলিতচিত্ত, তেনে লােকে যজ্ঞাদিৰ অৰ্থে কৰ্ম্মানুষ্ঠান কৰিলে সেই লােকৰ কৰ্ম্মফল
(১) গীতা, ৪ আধ্যা, ১৬—২০ শ্লোক।
