বিজ্ঞান আৰু আস্তিকতা এই ৯টা ব্ৰাহ্মণৰ ধৰ্ম্ম বা স্বভাবজাত ধর্ম্ম; শৌর্য, তেজ, ধৃতি, দক্ষতা, যুদ্ধত অপৰাঙ্মুখতা, ঈশ্বৰভাব (প্রভুত্ব) আৰু দান এই কেইটা ক্ষত্রিয়ৰ স্বধৰ্ম্ম বা প্রকৃতিগত কর্ম্ম; কৃষি, গাে-ৰক্ষা আৰু বাণিজ্য এই কেইটা বৈশ্যৰ স্বধর্ম বা স্বাভাবিক কৰ্ম্ম; আৰু উল্লিখিত দ্বিজাতিত্ৰয়ৰ সেৱা আৰু শুশ্রুষা শূদ্ৰৰ স্বধৰ্ম্ম বা স্বভাবজ কর্ম্ম (১)৷(২)
“হে অৰ্জ্জুন! যি ঈশ্বৰে আকাশাদি ভূতসমূহ সৃষ্টি কৰিছে, যি ঈশ্বৰ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৰ্ব্বত্ৰতে বিদ্যমান আছে, সেই ঈশ্বৰক মানুহে স্বধর্ম্ম (৩) অনুযায়ী কৰ্ম্মৰ দ্বাৰাই অর্চ্চনা কৰি সিদ্ধিলাভ কৰিব পাৰে । হে কুন্তীনন্দন! “স্বধর্ম্মো নিধনো শ্রেয়ঃ” এই পূর্ব্বোক্ত উপদেশ সততে পালন কৰিলেই পৰানিষ্ঠাজ্ঞান (৪) লাভ কৰিব পাৰিবাঁ। বিশুদ্ধ বুদ্ধিৰ
(১) শমো দমন্তপ শৌচং ক্ষান্তিবাৰ্জ্জবমেষ চ। জ্ঞানং বিজ্ঞানমাস্তিক্যং ব্ৰাহ্মং কর্ম্ম স্বভাবজম্ ৷—গীতা, ১৮ আধ্যা, ৪২ শ্লোক।
শৌৰ্য্যং তেজো ধৃতিদাক্ষ্যং যুদ্ধে চাপ্যপলায়নম্ ॥
দানমীখবভাবশ্চ ক্ষাত্ৰং কৰ্ম্ম স্বভাবজম্ ।
—গীতা, ১৮শ, আধ্য, ৪০ শ্লোক ।
“কৃধিগৌৰক্ষ্যবাণিজ্যং বৈশ্যং কর্ম্ম স্বভাবজম্ ।
পৰিচৰ্য্যাত্মকং কর্ম্ম শূদ্ৰস্যাপি স্বভাবজম্ ৷৷
—গীতা, ১৮শ আধ্যা, ৪৪ শ্লোক ।
(২) গীতা, ১৮শ আধ্যা, ৩৯-৪৪ শ্লোক ।
(৩) স্বধৰ্ম্ম অর্থত স্বকুলঙ্গ ধৰ্ম্ম; পুৰ্ব্বজন্মৰ কৰ্ম্মফল অনুযায়ী যি জীবাত্মাই যি কুলত জন্ম লয়, তাৰ সেয়ে কুলঙ্গ ধৰ্ম্ম ৷
(৪) পৰানিষ্ঠাৰ উপৰি আৰু সাধনা নাই। এতিয়া, গীতা ব্যাখ্যাৰ সামৰণিত পৰমগুৰু শ্ৰীকৃষ্ণই পৰমভক্ত শিষ্য অৰ্জ্জুনক শেহ গুহ্যতম জ্ঞান উপদেশ দিবলৈ উদ্যত হৈছে ৷
