গীতাশাস্ত্ৰৰ ব্যাখ্যা শ্ৰৱনত অৰ্জ্জুনৰ আসক্তি উপলব্ধি কৰি ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণই হৰিষ্ অন্তৰেৰে এই বুলি পুনৰপি সুক্ষ্মতত্ত্বৰ ব্যাখ্যা আৰম্ভ কৰিলে;—“হে অৰ্জুন! বেদশাস্ত্ৰবিপণ্ডিতসকলৰ মতে কামকৰ্ম আৰু তাৰ ফলবাসন বৰ্জন (১) কৰাৰ নাম ‘সন্ন্যাস’; তদুপৰি নিত্যকৰ্ম্ম সমূহ আৰু তাৰ ফলবাসনা বিসৰ্জ্জন দিয়াৰ নাম ত্যাগ। ই ঘট আৰু পটৰ নিচিনা বিভিন্ন জাতীয় নহয়, ঘট আৰু ঘটীৰ নিচিনা একে জাতীয় পদাৰ্থ হে (২)।
“হে অৰ্জুন! ত্যাগ বিষয়ত পণ্ডিতসকলৰ ভিতৰত মতভেদ আছে। কাৰো মতে মুক্তি বাধক কাম্যকাম আৰু নিত্যকাম মাত্ৰেই বৰ্জ্জনীয়; কাৰো মতে যজ্ঞ, দান, তপস্যাদি কৰ্ম্ম কোনোমতে বৰ্জ্জনীয় নহয়। কিয়নো, এইবোৰ কৰ্ম্মানুষ্ঠান চিত্তশুদ্ধিৰ অৰ্থে প্ৰয়োজনীয়। হে ভৰতসত্তম! সেই সমস্যা খণ্ডাবৰ হেতু মানৱৰ ত্যাগ বিষয়ে মোৰ সিদ্ধান্ত মত এই: ত্যাগ তিনিপ্ৰকাৰ; যেনে, ১ম, ফল কামনা নাৰাখি কৰ্ম্মৰ অনুষ্ঠান কৰা; ২য়, ফলকামনাযুত কৰ্ম্মানুষ্ঠান মাথোন বৰ্জ্জন। ৩য়, ফলকামনা আৰু তাৰ লগতে সমুদায় কৰ্ম্মানুষ্ঠান পৰিহাৰ কৰা। ইয়াৰ ভিতৰত প্ৰথম বিধেই শ্ৰেয়ঃ। নিত্যকৰ্ম্ম ত্যাগ কৰাও বিধেয় নহয়। কৰ্তব্যবোধত কৰ্ম্মৰ অনুষ্ঠান কৰি, তাৰ ফল বাসনালৈ উদাসীন হোৱাই সাত্ত্বিক ত্যাগ; এই ত্যাগেই গ্ৰহণীয়। (৩)
(১) কাম্যকৰ্ম্ম মাত্ৰেই মুক্তি প্ৰতিবন্ধক, ইয়াৰ ফল কামনাই মুক্তিমাৰ্গ ৰোধ কৰে।
(২) গীতা, ১৮শ আধ্যা, ২য় শ্লোক।
(৩) গীতা, ১৮ আধ্যা, ৩-১১ শ্লোক।
